Sulltani Mustafa ishte tepër i zënë me gjueti në Edrene, dhe nuk angazhohej sa duhej për të kryer detyrat e tij në një mënyrë të drejtë dhe të mjaftueshme. Kjo bëri që në vitin 1115/1703, ushtarët dhe një pjesë e popullsisë ti drejtoheshin Edrenesë në shenjë proteste ndaj tij dhe për ta zëvendësuar atë me të vëllain, Ahmedin. Sulltan Mustafai e kaloi pjesën tjetër të jetës në vetmi, i mbyllur në pallat, derisa vdiq nga një sëmundje fatale, dhe u varros në tyrbene tij në Stamboll.
Shekujt e parë të historisë së Devletit Sublim Osman ishin karakterizuar nga qëndrueshmëria administrative. Guvematorët e provincave qëndronin në detyrën e ngarkuar për një kohë të gjatë, nga 10 deri në 20 vjet, dhe ishin për këtë arsye të aftë të kryenin detyrat e tyre me profesionalizëm. Por, me kalimin e kohës dhe me fillimin e rënies së pushtetit qëndror, ata filluan të qëndronin për një periudhë kohe më të shkurtër në detyrë, që rrallë arrinte 3 deri në 5 vjet. Kjo paqëndrueshmëri u shoqërua me ryshfete dhe korrupsion. Në këtë mënyrë, Devleti, edhe kur ishte në kulmin e lulëzimit të tij, ishte mbartës i farës së rënies dhe keqësimit. Megjithatë, deri në shekullin e 17-të, ai vazhdoi të ishte mjaft i fuqishëm për të hapur ndaj Islamit territore të reja të tilla si: Kretën, Uxhvarin, Kanixhen, Podoljen dhe Ukrainën. Kjo u arrit më tepër për shkak të faktit, se çështjet fiskale, ushtarake dhe administrative, veçanërisht ato në qendër të Devletit, iu besoheshin ende personave të aftë. Si fillim, fëmijët e devshirmesë merrnin një edukim të mirë që në vegjëlinë e tyre të hershme, dhe më pas dërgoheshin jashtë kryeqytetit, për të ndihmuar guvernatorët dhe për të punuar krah tyre, në mënyrë që të fitonin përvojë në fushën administrative dhe atë ushtarake, që i kualifikonte ata si vezirë të aftë. Por, ky rregull filloi të shpërfillej gjithnjë e më shumë, gjatë shekullit të 17-të, dhe pjesa më e madhe e tyre arritën të vendoseshin në poste të larta, në sajë të nepotizmit dhe intrigave, dhe jo për arsye të meritës së tyre personale. Ata kërkonin më tepër kënaqësinë, dhe bënin një jetë të shkujdesur. Rezultati i kësaj ishte dështimi administrativ dhe ushtarak, edhe pse disa drejtues të aftë arritën të gjenin rrugën e tyre deri në pushtet, dhe të ndalonin këtë situatë të çrregullt. Në këtë drejtim, situata në Dëvletin Osman Musliman, në shekullin e 17-të, ishte në mënyrë të habitshme e ngjashme me situatën në Spanjën e krishterë: "Në vitet 1600, Spanja, që kishte qenë një nga vendet më të fuqishme në Evropë, filloi të pësonte humbje të mëdha nga shpenzimet e luftës, si dhe të kishte një shërbim administrativ të fryrë dhe përhapje të korrupsionit. Nga fundi i shekullit të 17-të, të ardhurat mbulonin vetëm gjysmën e shpenzimeve të shtetit... Zhvlerësimet e vazhdueshme monetare, rritja e inflacionit dhe barra e një takse vrasëse e rrënuan industrinë dhe bujqësinë e Spanjës. Për pasojë, si një vend i varfëruar, Spanja e humbi influencën në rang global, pasi perandoria përfundoi në një copëz të fragmentizuar krahasuar me përmasat që kishte më parë.
Sulltan Ahmedi III erdhi nga Edreneja në Stamboll ku rivendosi ligjin, por ai u detyrua t'iu jepte ushtarëve, të cilët e sollën në pushtet, fondin më të madh që mund të kishte paguar një sulltan për vendosjen e tij në fron. "Ushtarët e tjerë, që nuk kishin marrë pjesë në revoltë, filluan të kërkonin vlerësim dhe pagesë të barabartë për marrjen e pushtetit prej tij. Ata u mblodhën në Silivri, pranë Stambollit, me qëllimin që të rrëzonin familjen osmane dhe ta zëvendësonin atë me një princ nga familja e Hanit të Kërëmit, ose, ndoshta me një pasardhës nga lidhja martesore e Sokollu Mehmedit me vajzën e Selimit II, një linjë që vazhdoi edhe gjatë shekullit të 18-të." Por, sulltani arriti ta shtypte këtë rebelim të ushtarëve dhe e venddsi situatën nën kontroll.
Ndërkohë valiu i Bagdadit Osman, Ahmed Pasha, mundi Shahun e Persisë, Tahmasbin, dhe e detyroi atë të kërkonte paqen. Por, Nadir Aliu, kryetari i fisit afshar, kundërshtoi çdo lloj kompromisi me osmanët, rrëzoi Tahmasbin nga posti i tij dhe e zëvendësoi atë me të birin, që në atë kohë ishte fëmijë, ndërkohë që u vet emërua regjent, në mungesë të një personi të aftë apo të pjekur në moshë. Ai u nis për të rrethuar Bagdadin, por Topall Osman Pasha, valiu Osman i Erzurumit, e mundi ushtrinë perse në një betejë që u zhvillua në vitin 1146/1733. Persianët u shpërndanë dhe komandanti i tyre u plagos dhe u tërhoq. Më pas, Nadir Aliu përfitoi nga sëmundja e Osman Pashait për t'u rikthyer dhe për ta mundur ushtrinë osmane në Kirkuk. Ai mundi pranë Revanit Koprylyzade Abdullah Pashanë dhe në vitin 1148/1736, zuri vendin e Shahut të Persisë me kërkesë të disa dinjitarëve të vendit.
Sulltan Abdulhamidi I, djali i Sulltan Ahmedit III, erdhi në fron në një kohë kur luftërat me Rusinë ishin në zhvillim e sipër. Trupat ruse arritën në Shumna dhe rrethuan ushtrinë osmane, dhe Traktati i Kyçyk Kajnarxhas u lidh më 8 Xhumadel Ula 1187/17 korrik 1774. Ky traktat parashihte që Krimea të bëhej e pavarur, statusi i ambasadorëve rusë në Stamboll të barazohej me statusin e ambasadorëve gjermanë dhe holandezë, ndërsa rusëve iu dha e drejta të vizitonin Jerusalemin, të ndërtonin një kishë në Bejogllu (Beyoglu) (Pera) në Stamboll dhe anijeve ruse iu garantua lundrimi në Detin e Zi dhe në detin Mesdhe.
Nga ana tjetër, ky traktat i dha osmanëve gjithë territorin e Buxhakut, kështjellat e Akkermanit, Kilit dhe Ismailit, si dhe ishujt që ishin pushtuar nga rusët. Pasi morën kështjellën e Azakut, rusët pranuan gjithashtu të tërhiqnin trupat e tyre nga Vllahia dhe Moldavia, në këmbim të një shume prej 15.000 qese me akçe që osmanët do fua paguanin brenda 3 vitesh.
Rusia argumentoi se Krimea duhet të ishte e pavarur, pasi përfshirja e saj nën simdimin osman nxiste shpirtin e saj grabitqar kimdër vendit të tyre. Por, kishte të ngjarë që pavarë-sia e Krimesë të lehtësonte çdo tentativë ruse në perspektivë për të pushtuar gadishullin dhe, për sa i përket pikëpamjes osmane, përfundimi ishte ekzistenca e praktikës joislame të dy Halifëve në të njëjtën kohë: Halifit Osman dhe Halifit të Krimesë. Por, osmanët u detyruan të hiqnin dorë nga gadishulli, edhe pse ata vazhduan ti mbanin lidhjet fetare me Krimenë, kështu që hutbeja mbahej në emrin e Sulltanit osman, ndërsa Kazaskeri Osman ishte i autorizuar për të udhëzuar Kadiun kryesor të Kërëmit (Krimesë), për zbatimin e Sheriatit. Personi që përzgjidhej nga populli i Krimesë do të emërohej Han i Kërëmit nga Sulltani osman.
Pas vdekjes së Abdylhamidit, Selimi III, nipi i Abdyl-hamidit dhe djali i Mustafait III, mori vendin e tij. Ai pranoi bej'atin përpara Akagallar (Akagalar) Kapësë, në Pallatin Topkapu. Për shkak të një armiqësie personale, një nga zyrtarët e tij të lartë, Shemseddini, e këshilloi në mënyrë të gabuar sulltanin e ri që ta zëvendësonte në vitin 1789, Sadrazamin e aftë, Jusuf Pashanë, me Hasan Pashanë. Ky i fundit pësoi disfatë në Boze, në 1203/1789, nga një ushtri e bashkuar austriakësh dhe rusësh dhe Devleti Osman humbi kështjellën e Akkermanit dhe të Benderit, që i mori Rusia, dhe Beogradin, që e mori Austria. Një ushtri e madhe ruse sulmoi qytetin Ismail, por u mund nga Xhezajirli Gazi Hasan Pasha.56 Ky i fundit ekzekutoi Tajfur Pashanë për shkak të tërheqjes së tij nga kështjellat e Benderit, Akkermanit dhe Kilit, që ranë në duar të rusëve. Ndërkohë që përgatitej në mënyrë aktive për luftë, Sadrazami i moshuar (80 vjeçar), Hasan Pasha, vdiq nga malaria në Shumna, në vitin 1204/1790. Sadrazami i ri Sherif Hasan Pasha zmbrapsi forcat e drejtuara nga Princi Koburg, që kishin rrethuar kështjellën e Jerkojit (Yerkdy), por ai nuk arriti të përballonte një sulm tjetër të forcave ruse nga toka dhe lumi ndaj kështjellës Ismail, që u mor nga forcat armike në 1205/dhjetor 1790, dhe që përfundoi me humbje të rënda, rreth 20.000 ushtarë të vrarë nga të dyja palët. Në shkurt të vitit 1791, Sadrazami Sherif Hasan Pasha u ekzekutua në Shumna, për shkak të dështimit të tij. Ai kishte kaluar 50 ditë në fushën e Jerkojit, në vend që të sulmonte menjëherë forcat humbëse austriake. Ai nuk arriti të ishte i suksesshëm në sulmin e tij kundër tyre, për arsye se lufta midis austriakëve dhe Prusisë në atë kohë kishte përfunduar, dhe Austria kishte arritur të mblidhte të gjitha forcat. Ky fakt tregon se Devleti Osman merrte masa të ashpra ndaj dështimeve katastrofike, pa bërë dallime për personin apo për pozitën që ai kishte.
Koxha Jusuf Pasha u emërua në postin e Sadrazamit për herë të dytë. I vetëdijshëm për pikat e dobëta të ushtrisë osmane, ai bëri përpjekje për tiu lënë përshtypje rusëve me gatishmërinë e tij për një luftë të përgjakshme, nëse do të ishte e nevojshme, edhe pse, në të njëjtën kohë, ai bëri të ditur dëshirën për të vendosur paqen. Në 1206/gusht 1791, u përgatit një traktat paqeje me rusët, por Sulltan Selimi III vendosi të luftonte, pasi i kundërshtoi rreptësishtë kushtet e këtij traktati, veçanërisht atë të dorëzimit te Odesës nga osmanët. Por, pashallarët e këshilluan sulltanin të mos ndërmerrte një aventurë të tillë, pasi ushtria nuk ishte gati për luftë. Përveç kësaj, Revolucioni Francez i vitit 1789 kishte pasur ndikime të fuqishme në të gjithë Evropën, dhe Prusia nuk i mbante angazhimet që kishte marrë për të mbështetur aleatin e saj osman kundër rusëve. Në këto rrethana, Devleti Osman ishte i detyruar të nënshkruante me Rusinë Traktatin e lashit në Xhumade'l Ula 1206/shkurt 1792, sipas të cilit lumi Turla do të ishte kufiri ndarës midis dy vendeve. Rusia mori Odesën dhe Devleti Osman pranoi pa dëshirë aneksimin e Krimesë dhe Tamanit nga Rusia, ndërsa osmanët rimorën Benderin, Kilin dhe Akkermanin. Nëse nuk do të kishte qenë i detyruar të luftonte kundër dy forcave armike në të njëjtën kohë (Rusisë dhe Austrisë), një përmirësim i dukshëm në fuqizimin e ushtrisë osmane mund të kishte lejuar përballjen e tyre me Rusinë në këtë luftë. Ushtarët osmanë ishin trima dhe luftëtarë të aftë, dhe, kur ishin të disiplinuar, ktheheshin në një sfidë të vërtetë edhe për ushtrinë shumë të fuqishme ruse. Në 1206/gusht 1791, Devlëti Osman nënshkroi edhe Traktatin e Zishtovit me Austrinë, sipas të cilit osmanët rimorën Beogradin, në këmbim të disa ndryshimeve në favor të Austrisë për disa pika kufitare.
Jusuf Pasha u caktua në postin e valiut të Trabzonit dhe të Seraskerit (Kryekomandantit) të Anapas, në maj të vitit 1792, ndërsa Melek Mehmed Pasha mori vendin e tij si Sadrazam. Kur miqtë e kritikuan tolerancën e tij në administratë, ai i përgjigjej më sarkazëm: "Në takimin tim të parë me Sulltan Selimin, unë i thashë atij se vëzhgimi im më tregonte se zyrtarët e lartë të Devletit ishin shumë besnikë ndaj tij si dhe shumë dinamikë. Një ditë më pas, shumë persona me influencë më dërguan dhurata të çmuara, dhe më falënderuan. Pra, në këtë mënyrë, kuptova se ata do të ishin në dijeni dhe do të konsultoheshin për gjithçka që mund ti thosha sulltanit. Për këtë arsye, preferova të mbaja marrëdhënie të mira me ta."
Kjo tregon një atmosferë jo të shëndetshme të administratës osmane në atë kohë. Sadrazami, faktikisht, iu referohej atyre zyrave me influencë, për të gjitha çështjet e Devletit, duke përfshirë raportet zyrtare për përmirësimin e forcave tokësore dhe detare osmane. Melek Mehmed Pasha qëndroi në këtë detyrë për dy vite e gjysëm. Sulltani, që në atë kohë kishte për synim organizimin e një ushtrie të re, (Nizam-ë Xhedid ose Urdhri i Ri) dhe një arsenal të ri, e zëvendësoi atë në tetor të vitit 1794 me një person shumë të aftë dhe të nderuar, Izet Mehmed Pashanë, guvernatori i Egjiptit.
Në vitin 1807, fronin e Selimit III e mori Mustafai, që nuk kishte një arsimim për t'u lakmuar dhe u detyrua të mbante marrëdhënie të mira me ata që e rrëzuan Selimin nga froni. Mbështetësit e Nizam-ë Xhedidit, nga ana tjetër, kishin mbë-shtetur Alemdar Mustafa Pashanë e Rusçukut, i cili kishte qenë ushtar jeniçer, por, që në vitin 1221/1806 ishte ngritur në rangun e vezirit, pas suksesit së tij në betejat kundër rusëve. Ndërkohë që Ordu-ju Hymajun ishte nisur nga Edreneja drejt Stambollit, Alemdari iu bashkua ushtrisë së Sadrazamit me 16.000 ushtarë. Përpara se të hynin në Stamboll, ushtria dërgoi Haxhi Ali Again për të ekzekutuar Kabakçë Mustafain, që në atë kohë kishte nën administrim Bosforin. Më pas, Alemdar Mustafa Pasha, në vitin 1223, mori kontrollin e Stambollit me 15.000 ushtarëve. Ai planifikoi të risillte në fron Selimin III, por, gjatë përpjekjeve për të siguruar pozitën e tij, Sulltan Mustafai urdhëroi ekzekutimin e menjëhershëm të Selimit dhe Shehzade Mahmudit, por kur Selimi u vra, Mahmudi arriti të arratisej. Ky i fundit, në vitin 1808, mori fronin e Sulltanit osman dhe caktoi Alemdarin si Sadrazamin e tij.
Mahmudi II, Sulltani i ardhshëm në moshë të re, i thirri ajanët (autoritete lokale me influencë) nga të gjithë provincat dhe zonat osmane, në një mbledhje në Stamboll, që u drejtua me guxim nga Alemdar Mustafa Pasha, i cili argumentoi se trupa e padisiplinuar e jeniçerëve ishte arsyeja kryesore për shpërbërjen e Devletit Osman, dhe se kjo mund të ndalohej vetëm nëpërmjet krijimit të një ushtrie të re të quajtur Sekban-ë Xhedid Ai shtoi, gjithashtu, se ky rinovim ishte një dëshirë e Padishah-ë gyzin ve Halife-i Ruj-i Zemin (Sulltanit të zgjedhur dhe Halifit të Botës). Kjo ishte një përpjekje për të institucio-nalizuar fuqinë dhe autoritetin e ajanëve, të cilët paraqitën një dokument të quajtur sened-i ittifak (dokumenti i marrëveshjes), ku radhiteshin disa parime për fuqizimin e autoritetit të Devletit Osman. Shejhulislami lëshoi një fetva, në të cilën deklarohej autehticiteti dhe përputhshmëria e këtij dokumenti me Sheriatin, ndërsa sulltani e miratoi atë me Hatt-ë Hymajunin (Dekretin Qiellor) e tij.
Por, kundërshtarët e këtyre risive, së bashku me disa jeniçerë, sulmuan në një mbrëmje nëntori të vitit 1808 shtëpinë e Alemdar Mustafa Pashait, gjatë të cilit ai mbeti i vrarë, dhe për pasojë organizata Sekban-ë Xhedid u shfuqizua. Kryengritësit kishin planifikuar të risillnin në fron Mustafain, por ai u ekzekutua.
Perandori francez dhe Cari i Rusisë përfituan nga kjo situ-atë dhe lidhën një marrëveshje kundër Devletit Osman. Në vitin 1810, ushtria ruse sulmoi (për herë të parë) territorin osman nga ana e Anadollit. Rusët morën kështjellën e Ismailit dhe Ibrailit në pjesën evropiane të territorit osman, edhe pse ata pësuan disfatë në betejat që u zhvilluan në Shumna dhe Silistre. Rusët, gjithashtu, pushtuan edhe Vllahinë, dhe Moldavinë në Rumeli, ndërkohë që serbët u rebeluan kundër osmanëve nën drejtimin e Karagjorgjit. Megjithatë, Napoleoni drejtoi një sulm të befasishëm kundër Rusisë dhe forcat ruse u detyruan të lidhnin me osmanët traktatin e Bukureshtit në vitin 1812. Sipas këtij traktati, lumi Prut do të përcakonte vijën kufitare të territoreve midis dy fuqive: osmanët i dorëzuan Besarabinë Rusisë, ndërkohë që Hurshid Pasha nënshtroi serbët dhe u kthye në Stamboll në vitin 1229/1814.
Pasi zgjidhën problemet me Rusinë dhe Serbinë, osmanët u përqendruan në rrezikun në rritje të vehabitëve në Gadishullin Arabik. Muhammed Ali Pashait së Egjiptit Osman iu kërkua të përballej me vendosmëri me këtë kërcënim. Ai dërgoi djemtë e tij Tosun Pashanë dhe Ibrahim Pashanë, në Arabi, në krye të një ushtrie të fortë. Ata i mundën vehabitët në disa beteja dhe arritën të afirmonin autoritetin e Devletit në këtë gadishull të rëndësishëm.
Pas vdekjes së Sulltan Mahmudit II, në vitin 1839, vendin e tij e mori Abdylmexhidi, që ishte në moshën 18-vjeçare. Mustafa Reshid Pasha ishte në të njëjtën kohë Sadrazam, Naz'ër (Ministër) i Punëve të Jashtme dhe Ambasador në Londër. Valiu i Egjiptit Muhammed Ali Pasha kishte një pozitë të fuqishme, ndërkohë që Devleti Osman ishte në rrezik të ndahej në dy pjesë. Ishte shumë e nevojshme të fitohej mbështetje nga jashtë, për ta shmangur këtë problem. Por, riorganizimi i strukturës shtetërore të osmanëve kishte shumë elementë në favor të fuqive evropiane së bashku me ndryshimet e ndërmarra për të qenë në përputhje me kushtet botërore. "Më ardhjen në fron të sulltanit të ri, Mustafa Reshid Pasha erdhi në Stamboll dhe nëpërmjet takimeve të fshehta e bindi sulltanin për nevojën e domosdoshme për Tanzimat”.
Struktura e Devletit Osman, në atë kohë, ishte përkeqësuar në mënyrë domethënëse dhe të dukshme, dhe kishte nevojë për rregullime dhe ristrukturim të studiuar mirë. Por Nizam-ë Xhedid, apo Tanzimati, që ishin paraqitur rishtazi, nuk rezultuan të efektshme, veçse një katastrofë e vërtetë. Tanzimati ishte përpunuar vetëm nga Reshid Pasha dhe mund të ketë qenë madje një refonnë e imponuar nga fuqitë e huaja. Sulltani ishte në moshë shumë të re dhe pa përvojë për të kuptuar dhe vlerësuar mangësitë serioze. Në atë kohë - nga mesi i shekullit të 19-të - Devletit Osman i kishte ardhur praktikisht fundi, pasi ishte turpëruar dhe kishte pësuar disfata nga një mëkëmbës i mbretit, dhe një ushtri që duhet të kishin qenë nën kontrollin e tij të rreptë. Nëse nuk do të ishte ndaluar nga "miqtë e tij evropianë", me shumë mundësi, Ibrahim Pasha do të kishte hyrë në Stamboll dhe do ta kishte marrë Devletin. Kjo do të kishte sjellë rrëzimin e familjes sundimtare, por nuk do të kishte sjellë ndonjë ndryshim thelbësor për strukturën kryesore shoqëroro-politike muslimane. Devleti Musliman mund të ishte ringritur edhe më i fuqishëm, nen drejtimin e një udhëheqësi të ri energjik dhe të angazhuar. Duket se fuqitë evropiane nuk e penguan Ibrahim Pashanë nga simpatia që kishin ndaj Devletit Osman, por vetëm për të parandaluar ardhjen e një adminis-trate të aftë dhe dinamike që të merrte pushtetin në dorë, duke siguruar në këtë mënyrë interesat e tyre jetike në këtë hapësirë.
Sulltani i ri dhe pa përvojë autorizoi pa u menduar mirë Sadrazam Mustafa Reshid Pashanë të lexonte Hatt-ë Hymajun që shpallte Tanzimatin gjatë një ceremonie të madhe. Këto reforma administrative me tepër sipërfaqësore dhe naive, garantonin jetën dhe pronën e njerëzve në Devlet, pa dallim besimi fetar, apo sekti, dhe i dhanë thesarit të Devletit përgjegjësi të plotë mbi të gjitha shpenzimet dhe të ardhurat. Hatt-ë Hymajuni u recitua nga Reshid Pasha në Sha'ban 1255/nëntor 1839 në Gylhane. Sulltani, vezirët dhe ulemaja u betuan në Hërka-i Se'adet Dairesi (Dhoma e caktuar për ruajtjen e pelerinës së Pejgamberit të Fundit dhe Relikteve të Shenjta) në Pallatin Topkapu që të pajtoheshin me rregullat e Tanzimatit. Faktikisht, Devleti Osman kishte nevojë për reformim. Sipas Hatt-ë Hymajun thuhej se Devleti Osman vepronte në përputhje me ahkam-ë Xhelile-i Kur'anijje dhe kavanin-i Sher'ijje nga fillimi deri në lulëzimin e tij, por këto rregulla të mira ishin neglizhuar për shkak të vështirësive dhe problemeve të vazhdueshme si dhe motivimeve të ndryshme gjatë 150 viteve të fundit. Në këtë reformë u përfshi edhe ndalimi i ryshfeteve, dhe rritja e pagave të zyrtarëve në një nivel të kënaqshëm.
U pranua barazia midis muslimanëve dhe jomuslimanëve, jo si një lëshim ndaj fuqive evropiane, por me vetë imponimin e tyre. "Të gjitha rangjet dhe postet në strukturën shtetërore u bënë të disponueshme për jomuslimanët. Më parë, jomuslimanët nuk pranoheshin si dëshmitarë për muslimanët, por tashmë ata u kthyen në gjykatës të gjykatave që jepnin vendime për muslimanët." Ndërkohë që, në të gjitha entitetet e mëdha politike ka një "kombësi dominuese": Në perandorinë austriake raca gjermane, në perandorinë moskovite raca ruse, në Britaninë e Madhe raca angleze, madje edhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës elementi anglo-sakson është në pozicionin dominues dhe ekzistenca e këtyre shteteve është në varësi të këtyre dominancave kombëtare. Përveç të tjerash, në Devletin Osman nuk ekzistonte një praktikë e tillë e "kombësisë dominuese". Nuk kishte një komb dominues, por kishte një ummet dominuese gjatë një periudhe 540-vjeçare, midis 1299/699, që teorikisht është pranuar si data e pavarësisë së Osman Gaziut, dhe 1839/1255.
"Dikur në Gallata ndodhej një rajon policie. Disa të krishterë sollën në këtë rajon disa muslimanë me ankesën se këta të fundit i kishin quajtur ata "gavur" (gjaur) (versioni në gjuhën turke për kafir). Dhe komandanti i rajonit i qortonte të akuzuarit: "sa herë ju kemi thënë se është e ndaluar të quani më një gavur me nofkën "gavur".
Jo vetëm muslimanët, por edhe disa të krishterë nuk ishin të kënaqur me disa nga rregullat e Tanzimatit. Patriarku ortodoks (rum) grek, që kishte marrë pjesë në ceremoninë e shpalljes së Tanzimatit, në Kopshtin Gylhane, tha: "Shpresoj të mos dalë sërish nga kjo kuletë", pasi Hatt-ë Hymajun u vendos në një kuletë mëndafshi. Për arsye se ata ishin më të privilegjuar nga raja tjetër e krishterë, ata kishin qenë deri në një farë mase pjesëmarrës të administratës; ata kishin punuar si përkthyes në Divan-ë Hymajun, përkthyes të komisioneve ambasadoriale, bejlerët e Vllahisë dhe Moldavisë emëroheshin nga grekët e Fanarit, në Stamboll. Patriarku rum (grek) mbante përgjegjësi për të gjithë të krishterët, që jetonin brenda kufijve të Devletit Osman.
Raja Ortodokse iu drejtua Rusisë, Francës Katolike dhe protestantëve në Britani, dhe iu kërkoi atyre të siguronin që të drejtat e tyre të garantoheshin dhe të viheshin në jetë. Dhe shtetet evropiane i përdorën këto kërkesa për qëllimet e tyre politike.
Përpjekjet e mëparshme për përtëritje në fushën e arsimi-mit dhe trajnimit ushtarak nuk prekën thelbin apo strukturën e Devletit. Por, Tanzimati ishte një goditje e rëndë për strukturën e tij dhe arriti të thyente linjën e drejtimit për historinë e Devletit Osman. Kjo ishte padyshim pika e parë e thyerjes që u thellua edhe më tepër në vitin 1856 me Islahat Fermanë (Dekretin Reformues), dhe vazhdoi deri në fund. Në të vërtetë, nga fundi i shekullit të 18-të, Devleti Osman e kishte humbur dinamikën dhe shtysën e tij jetë dhënëse deri në nivelin e administratës dhe burokracisë. Për këtë arsye, mund të themi se çdo iniciativë e ndërmarrë që nga fillimi i shekullit të 19-të mund të shihet si "përpjekje për mbijetesë me çdo kusht.
Mustafa Reshid Pasha caktoi dy nga ulematë më të respektuar, për të shpjeguar Hatt-ë Hymajumn e Gylhanes, në Rumeli dhe Anadoll. Këta të dy e zbatuan detyrën e tyre duke shkuar nga një qetet në tjetrin. Pika më e vështirë në Tanzimat ishte barazia e popullsisë, që nuk bënte dallime të përkatësive të ndryshme fetare. Dhe, kjo ishte mjaft e natyrshme dhe e logjikshme, pasi muslimanët kishin luftuar brez pas brezi për të mbajtur Devletin, dhe kishin qenë "bërthama" dhe "elementi kryesor" për Devlet-i Alijje-i Islamijje, dhe tani popullsia dhimmi (jomuslimane) promovohej në nivelin e popullsisë muslimane. Shoqëria muslimane, që kishte jetuar në përputhje me parimin: "Ju jeni populli më i dobishëm, i ardhur për të mirën e njerëzve, të urdhëroni për mirë, të ndaloni nga veprat e këqija dhe të besoni në Allahun. E sikur ithtarët e librit të besonin drejt, do të ishte shumë më mirë për ta.
Një riorganizim i strukturës ishte mjaft i nevojshëm, por kjo duhet të ishte arritur nga vetë osmanët, duke mbajtur larg çdo lloj ndërhyrje nga jashtë. Por, për këtë veprim, do të ishte e nevojshme fuqia ushtarake dhe politike, që Devleti Osman nuk i kishte në atë kohë. Për këtë arsye, pati ndërhyrje madje edbe imponim nga fuqitë "e jashtme". Faktikisht, qëllimi ishte të "zgjidheshin problemet me Egjiptin duke e lidhur atë me zba-timin e Tanzimatit, për të korrigjuar në këtë mënyrë opinionin publik evropian që kishte prirjen të fshihte ekzistencën e Devlet-i Alijje.
"Dikur në Gallata ndodhej një rajon policie. Disa të krishterë sollën në këtë rajon disa muslimanë me ankesën se këta të fundit i kishin quajtur ata "gavur" (gjaur) (versioni në gjuhën turke për kafir). Dhe komandanti i rajonit i qortonte të akuzuarit: "sa herë ju kemi thënë se është e ndaluar të quani më një gavur me nofkën "gavur".
Jo vetëm muslimanët, por edhe disa të krishterë nuk ishin të kënaqur me disa nga rregullat e Tanzimatit. Patriarku orto-doks (rum) grek, që kishte marrë pjesë në ceremoninë e shpalljes së Tanzimatit, në Kopshtin Gylhane, tha: "Shpresoj të mos dalë sërish nga kjo kuletë", pasi Hatt-ë Hymajun u vendos në një kuletë mëndafshi. Për arsye se ata ishin më të privilegjuar nga raja tjetër e krishterë, ata kishin qenë deri në një farë mase pjesë-marrës të administratës; ata kishin pimuar si përkthyes në Divan-ë Hymajun, përkthyes të komisioneve ambasadoriale, bejlerët e Vllahisë dhe Moldavisë emëroheshin nga grekët e Fanarit, në Stamboll. Patriarku rum (grek) mbante përgjegjësi për të gjithë të krishterët, që jetonin brenda kufijve të Devletit Osman.
Raja Ortodokse iu drejtua Rusisë, Francës Katolike dhe protestantëve në Britani, dhe iu kërkoi atyre të siguronin që të drejtat e tyre të garantoheshin dhe të viheshin në jetë. Dhe shtetet evropiane i përdorën këto kërkesa për qëllimet e tyre politike.
Përpjekjet e mëparshme për përtëritje në fushën e arsimi-mit dhe trajnimit ushtarak nuk prekën thelbin apo strukturën e Devletit. Por, Tanzimati ishte një goditje e rëndë për strukturën e tij dhe arriti të thyente linjën e drejtimit për historinë e Devletit Osman. Kjo ishte padyshim pika e parë e thyerjes që u thellua edhe më tepër në vitin 1856 me Islahat Fermanë (Dekretin Reformues), dhe vazhdoi deri në fund. Në të vërtetë, nga fundi i shekullit të 18-të, Devleti Osman e kishte humbur dinamikën dhe shtysën e tij jetëdhënëse deri në nivelin e administratës dhe burokracisë. Për këtë arsye, mund të themi se çdo iniciativë e ndërmarrë që nga fillimi i shekullit të 19-të mund të shihet si "përpjekje për mbijetesë me çdo kusht".
Mustafa Reshid Pasha caktoi dy nga ulematë më të respektuar, për të shpjeguar Hatt-ë Hymajunm e Gylhanes, në Rumeli dhe Anadoll. Këta të dy e zbatuan detyrën e tyre duke shkuar nga një qetet në tjetrin. Pika më e vështirë në Tanzimal ishte barazia e popullsisë, që nuk bënte dallime të përkatësive të ndryshme fetare. Dhe, kjo ishte mjaft e natyrshme dhe e logjikshme, pasi muslimanët kishin luftuar brez pas brezi për të mbajtur Devletin, dhe kishin qenë "bërthama" dhe "elementi kryesor" për Devlet-i Alijje-i Islamijje, dhe tani popullsia dhimmi (jomuslimane) promovohej në nivelin e popullsisë muslimane. Shoqëria muslimane, që kishte jetuar në përputhje me parimin: "Ju jeni populli më i dobishëm, i ardhur për të mirën e njerëzve, të urdhëroni për mirë, të ndaloni nga veprat e keqija dhe të besoni në Allahun. E sikur ithtarët e librit të besonin drejt, do të ishte shumë më mirë për ta.
Një riorganizim i strukturës ishte mjaft i nevojshëm, por kjo duhet të ishte arritur nga vetë osmanët, duke mbajtur larg çdo lloj ndërhyrje nga jashtë. Por, për këtë veprim, do të ishte e nevojshme fuqia ushtarake dhe politike, që Devleti Osman nuk i kishte në atë kohë. Për këtë arsye, pati ndërhyrje madje edhe imponim nga fuqitë "e jashtme". Faktikisht, qëllimi ishte të "zgjidheshin problemet me Egjiptin duke e lidhur atë me zbatimin e Tanzimatit, për të korrigjuar në këtë mënyrë opinionin publik evropian që kishte prirjen të fshihte ekzistencën e Devlet-i Alijje.
"Kjo ndjesi e përgjithshme në Evropë, ishte se institucionet dhe struktura e lashtë e perandorisë, ishte barbare dhe pa-ndreqmërisht e keqe, dhe se vetëm vendosja e një qeverie dhe e një mënyre jetese evropiane, sa më shpejt që të ishte e mundur, do ta pranonte Turqinë në nivelin dhe privilegjin e një shteti të dvilizuar. Ky qëndrim iu bë i ditur në mënyrë energjike tërë shtetarëve turq nga qeveritë dhe ambasadat e fuqive evro-piane, dhe për pasojë, u pranua, pa fjalë, nga pjesa gjithnjë e më e madhe e shtresës drejtuese turke, që ishte mjaft e ndërgjegj-shme për fuqinë, pasurinë dhe zhvillimin e Evropës në kraha-sim me prapambetjen, varfërinë dhe dobësinë e tyre."
Por, nga ana tjetër, një qytetar i Devletit Osman ishte për fu pasur zili. "Ndoshta, komentet më mbresëlënëse janë ato të Adolf Slejdit (Adolphus Slade), një pficer i flotës detare brita-nike, që e vizitoi Turqinë shumë herë pas vitit 1829 dhe që fitoi njohuri të detajuara për gjuhën, vendin dhe popullin. Kritikat e tij bazoheshin kryesisht në faktin që reformatorët shkatërruan një rend të vjetër, që në vetvete nuk ishte i keq, dhe që, për-kundrazi, kishte shumë elementë për fu pasur zili. Deri në atë kohë, osmanlliu kishte gëzuar sipas zakonit disa nga privilegjet më të dashura nga njerëzit e lirë, për të cilat kombet e krishtera kishin luftuar një kohë të gjatë që t'i arrinin. Ai nuk i paguante asgjë qeverisë përveç një takse të moderuar për tokën, edhe pse ishte një taksë e detyrueshme, mund të klasifikohej në nivelin e taksave të vlerësuara. Ai nuk paguante të dhjetën e taksave, duke qenë se vakëfet siguronin të ardhura të mjaftueshme për ministrat e islamizmit. Ai mund të udhëtonte sipas dëshirës pa nevojën e një pasaporte dhe asnjë oficer dogane nuk shikonte dhe nuk fuste duart e tij të pista në valixhet e tij; asnjë polic nuk mbante nën mbikëqyrje lëvizjet e tij apo nuk dëgjonte fjalët e tij. Shtëpia ishte e shenjtë. Ejemtë e tij nuk kryenin shërbim ushta-rak, përjashto këtu faktin kur thirreshin për luftë. Ambiciet e tij nuk kufizoheshin nga lindjet e fëmijëve dhe pasuria. Nga niveli më i ulët, ai mund të aspironte për titullin pasha dhe nëse mund të lexonte, mund të aspironte për rangun e vezirit të madh. Ky ndërgjegjësim që ishte prezantuar dhe mbështetur nga precedentë të panumërt, ia fisnikëronte mendjen dhe i jepte atij mundësinë të hynte pa paragjykime në shërbim si zyrtar i lartë. A nuk janë këto përparësitë që aq shumë çmohen nga kombet e lira? A nuk solli Revolucioni Francez përjashtimin e popullsisë nga postet e nderuara?
Abdylazizi zuri vendin e sulltanit dhe Halifit në moshën 30-vjeçare. Ai ishte i shëndetshëm dhe kishte fizik të formuar, si sportist i mirë dhe mundës që ishte. Ai e ktheu teatrin, që ishte ndërtuar nga vëllai i tij në oborrin e pallatit, në një stallë, që me gjasë ishte një reagim i rreptë dhe pafavorshëm i tij ndaj invadimit të kulturës perëndimore. Gjatë mandatit të parë të Fuad Pashait si Sadrazam, Devleti Osman kishte marrë hua nga Evropa. Kartëmonedha e quajtur "kaaime" kishte dalë jashtë qarkullimit dhe disa hua të parregullta ishin shlyer. Abdylazizi ndaloi shpenzimet e tepërta dhe të panevojshme, ndaloi përdorimin në pallat të enëve prej ari dhe argjendi, dhe bëri përpjekje për të parandaluar ryshfetet dhe mitmarrjen. Disa zyrtarë u dënuan me akuzën se kishin marrë ryshfete.
Por ishte mjaft e natyrshme që opinioni publik musliman, të mos ishte në favor të reformës që ishte praktikuar pa u menduar gjatë, dhe ishte ndërmarrë pa plan. Ndërsa populli osman musliman, i jepte mjaft rëndësi vlerave dhe etikës islame.
Si një shprehje e zhgënjimit ndaj shtytjes së shpejtë dhe të paplanifikuar të perëndimit, shoqëria osmane kishte aderuar gjithnjë e më shumë në vlerat dhe etikën islame. Turqit osmanë dhe muslimanët në përgjithësi, kishin shfaqur keqardhjen e tyre për gjendjen e vështirë në të dlën ndodheshin vëllezërit e tyre muslimanë turq të Turkestanit. "Në vitet 1860-ta, ndërgjegjë-simi i turqve otomanë për muslimanët e tjerë dhe popullsinë turke, ishte rritur nga kryengritjet e zhvilluara në Azinë konti-nentale. Pantaisët, muslimanët kinezë në provincën Junan, u rebeluan dhe themeluan një shtet të vetin. Jakub Beu arriti të merrte me sukses Turkestanin nga kontrolli i kinezëve dhe e drejtoi atë si një shtet musliman me qendër në Kashgar." Sulltan Abdylazizi u njoh nga populli i Turkestanit si Halif dhe Jakub Beu dërgoi në Stamboll si përfaqësuesin e tij Sejjid Mahmud Jakubin. Britania e lehtësoi rrugën e saj nëpërmjet Indisë për shkak të luftës së saj me Rusinë për çështjen e Turkestanit. Sejid Jakubi "u kthye në Kashgar së bashku me një grup turqish otomanë, ndër të dlët ishin edhe 4 oficerë ushtarakë, që do të vepronin si instruktorë në ushtri, si dhe disa oficerë të artilerisë së lehtë. Sejjid Mahmud Jakubi gjithashtu, u kthye nga Stambolli me titullin emir për Jakub Beun, dhe me një premtim për mbrojtje, sado i pavërtetë, nga Abdylazizi si kryezot. Jakubi vazhdoi të prodhonte monedhën me emrin e sull-tanit me mbishkrimin "Mbrojti Kashgarin", dhe emri i Abdyl-azizit përmendej edhe në lutje. Në vitin 1875, i dërguari i Jakub Beut vizitoi sërish Stambollin, u prit mirë nga Abdylazizi dhe u kthye me një ngarkesë prej 2.000 pushkësh të tipit Shnajder (Snider) me mbushje me fishekë dhe 6 pajime fushore ushtarake.
Nga ana tjetër, Rusia nuk ishte aspak e kënaqur me Traktatin e Parisit dhe kushtet e saj, por duke qenë e vetëdijshme se, nëse do f i shpallte luftë të drejtpërdrejtë Devletit Osman, fuqitë evropiane do f i vinin në ndihmë atij, ashtu siç kishte ndodhur edhe në Luftën e Krimesë, Rusia kërkoi mundësinë e ndërhyrjes dhe nxitjes së komuniteteve të krishtera në territorin osman, duke nxitur ndjenjat kombëtare tek ata. Në fshehtësi, Rusia nxiti bullgarët dhe popullin e Malit të Zi, për pasojë, një kryengritje e madhe shpërtheu në Mal të Zi, në vitin 1280/1863, që arriti të nënshtrohej nga Serdar-ë Ekrem Omer Pasha.
Muradi V, djali i Abdylmexhid Hanit, u betua për besnikëri (bej'e). Ai kishte marrë një edukim klasik islam dhe evropian, dhe ishte njohës i gjuhës arabe dhe frënge. Gjatë periudhës së Abdylazizit, ai kishte bërë një jetë relativisht të lirë dhe e kishte shoqëruar atë në udhëtimin e tij në Evropë. Si i familjarizuar me sjelljen evropiane, dhe si njohës i gjuhës frënge, ai kishte zënë një vend të shquar e të vlerësuar në pallatet franceze dhe britanike. Ai u miqësua me trashëgimtarin e fronit britanik, i cili ia prezantoi atë organizatës masone.
Më 30 mars të viti 1876, ai mori titullin Sulltan Osman dhe Halif, por zyrtarët që e zgjodhën atë nuk mund të pajtoheshin mes tyre me kushtet e Meshrutijjetit (Kushtetutës), ndërsa Evropa, në anën tjetër, kërkonte shpalljen e menjëhershme të saj. Kjo ngjarje dhe ngjarje të tjera të mëvonshme janë një tregues i qartë i masës në të cilën Evropa kishte ndërhyrë në çështjet e brendshme të Devletit Osman, si dhe në mënyrën e "përcaktimit" të strukturës së Devletit.
Ish-Sulltani Abdylaziz vdiq në 1293/4 qershor 1876, por armiku i tij i betuar Hysejin Avni Pasha, të cilin e brente ndërgjegjja, nuk lejoi ekspertizën e plotë për ekzaminimin e kufomës pas vdekjes, në mënyrë që të përcaktohej edhe shkaku i vdekjes, me pretekstin se një akt i tillë nuk duhej bërë për Sulltanin "e respektuar" Abdylaziz. Vdekja e tij shkaktoi shqetësim të madh në publik, që fajësoi për këtë krim Hysejin Avni Pashanë. Për këtë arsye, një oficer i zemëruar e vrau atë dhe plagosi Kajserili Ahmed Pashanë.
Aty nga fundi i periudhës së Abdylazizit, thuhej se ai kishte planifikuar të amendonte kushtet e marrjes së fronit osman. Kjo mund të kishte margjinalizuar Muradin dhe të kishte vënë në rrezik kurorën e tij. Për pasojë, ai vendosi marrëdhënie të ngushta me Osmanët e Rinj, por në të njëjtën kohë ishte i vetëdijshëm, se nëse përpjekja e tij për të rrëzuar Sulltan Abdylazizin do të dështonte, ai mund të ekzekutohej. Kur rrëzimi nga froni i Abdylazizit ndodhi një ditë më parë nga ç'ishte planifikuar, Muradi i ndjeshëm thuhet se kishte qenë mjaft i shqetësuar dhe konfuz, veçanërisht pasi kuptoi statusin dhe përgjegjësinë e tij, ndërsa fuqia kishte kaluar aktualisht në duart e triumviratit të Pashallarëve Mid'hat, Ryshdi dhe Hysejin Avni. Ai nuk mund ta duronte këtë presion të tmerrshëm, dhe u rrëzua nëpërmjet një fetvaje (vendimi ligjor), në vitin 1293/31 gusht 1876. Abdylhamidi pranoi bej'atin në të njëjtën datë.
Sulltani i ri shkoi në tyrben e Ejub Sulltanit për ceremoninë e Këllëç Allajë; atje mori Shpatën e Islamit në prezencën shpirtërore të Sahabit të madh, dhe më pas, ai vizitoi dhe tyrbet e paraardhësve të tij. Mid'hat Pasha mori postin e Sadrazamit, por ai ishte shumë ambicioz dhe në disa raste mjaft i papërgjegjshëm. Për shembull, ai propozoi që të rinjtë jomuslimanë të pranoheshin në Kolegjin e Luftës, por sulltani e refuzoi rreptësishtë këtë propozim.
Mehmed Reshad, djali i Abdyhnexhidit, zuri fronin e Halifit-Sulltan më 27 prill 1909. Në vitin 1910, shpërtheu një kryengritje në Shqipëri. Kjo kryengritje ishte drejtuar fillimisht nga katolikët, por më pas edhe muslimanët shqiptarë u bashkuan me ta. Sulltan Reshadi shkoi në Kosovë, në qershorin e vitit 1911, për të qetësuar situatën dhe shpalli një amnisti të përgjithshme. Kryengritja përfundoi më 4 shtator 1912.
Më 28 qershpr 1918, Sulltani Mehrned Reshadi ndërroi jetë dhe u pasua nga Mehmed Vahideddini, në periudhën e simdimit të të cilit, britanikët dhe francezët ndërmorën disa sulme kundër osmanëve në fronte të ndryshme. Trupat osmane luftuan me trimëri, por numri i ushtrive armike ia kalonte në numër ushtrisë osmane dhe armatimet e tyre ishin më të përparuara dhe superiore. Devleti Osman luftoi në shumë fronte gjatë Luftës së Parë Botërore: në Kaukaz, Ngushticën e Dardaneleve, Palestinë dhe Sina, Irak, Izmir dhe Antalja, Galici, Rumani dhe Dobruxha, dhe në Hixhaz, dhe në përfundim pati 3 milionë viktima, dhe arriti kolapsin duke iu nënshtruar Armëpushimit poshtërues të Mondros, që iu imponua më 30 tetor 1918. Dhe trupat osmane filluan të dorëzonin armët e tyre. Ndërkohë, Greqia iu bashkua forcave Aleate në momentin e fundit. Stambolli u pushtua nga fuqitë e Antantës. Devleti Osman pushoi së ekzistuari zyrtarisht më 4 nëntor 1922 me dorëheqjen e kabinetit të Tevfik Pashait.