Kështu pra vërtetohet se “Adriatiku bizantin” nuk është më ai ndërmjetësi që përfytyrohet: Perandoria, si në Ekzarkat ashtu dhe në Dalmaci, duhet të mbante tani parasysh një tip të ri besnikërie, i cili nuk e lejonte më depërtimin e një ndikimi të thellë grek, ndërkohë që vetë Konstanti, mbas Justinianit dhe Justinit II, diti të përshtatej me këto rrethana atëherë kur, më 666, me kërkesë të arkipeshkvit Mauro, i kaloi kishës ravenase, nga Sirakuza, të drejtën që arkipeshkvët e saj të zgjidheshin në mënyrë të lirë nga ipeshvijtë që vareshin prej tyre, çka do të thoshte sigurisht pavarësi e plotë ndaj selisë romane, por gjithashtu edhe distancë nga Perandoria; nga ana tjetër e detit Italia bizantine do të mbetet me qëndrim ekuivok ndaj Konstantinopojës, po gjithashtu edhe ndaj Romës, së cilës nuk do t’i bëhet vegël sado që i qëndron përpikmërisht besnike doktrinës së saj: ajo shkoi deri në skizmë në mënyrë që të ruante pavarësinë e vet pas vitit 666-s, porse është vetë Mauro, që do të vdesë më 671, ai që i shkruante papës se “lidhur me pikat që po diskutohen aktualisht, për të cilat janë bërë propozime që u bien ndesh dekreteve të Etërve ortodoksë, nuk besoj në tjetër gjë përveç asaj që mëson doktrina juaj e shenjtë apostolike dhe kisha juaj ortodokse”, duke e deklaruar qartaz se e dënonte “doktrinën e mbrojtur nga Pirroja, peshkopi i Konstantinopojës”.
Gjërat ishin sigurisht shumë më të papërcaktuara në zonën lagunare, ku shkëputja nga Perandoria do të bëhej një realitet, veçse shumë më vonë sesa thonë burimet venedikase, që janë të etura për të provuar ekzistencën e një “pavarësie që në zanafillë”. Është një episod që e ilustron mirë këtë pretendim, i cili është përdorur si dëshmim se, që nga fillimi i shekullit VIII laguna ishte kthyer në një territor të pavarur nga Perandoria: më 727, sikurse kishte ndodhur disa herë, ekzarku i Ravenës, Pali, i shoqëruar nga i dërguari i tij provincial, magister militum Marcellus, lidhi me mbretin lombard Liutprand një marrëveshje për përcaktimin e territoreve të tyre përkatëse në zonën lagunore, një fakt që provon se popullsitë lokale ia njihnin funksionarit të lartë bizantin të drejtën ekskluzive për të marrë një vendim të tillë. Ndërkaq, nën penën e Gjon Gjakonit, i cili shkruan në atmosferën e epokës së tij, shekullit X, ky akt bëhet vepër e dogjës së parë venedikas, Paulucios, dhe magistër militumit të tij, Marcellos, që sipas tij pohuan kështu pavarësinë e Venedikut duke miratuar një traktat dypalësh me mbretin lombard...
Çka është më interesante dhe që provon vërtetë që Italia bizantine mban gjithmonë e më shumë një qëndrim të distancuar nga sundimtari i vet i largët, është përsëritja e krizave madje dhe e revoltave, gjithmonë në shekullin VIII, të cilat, sado që nuk e vinin në diskutim përkatësinë zyrtare në Perandori dëshmojnin shqetësimin me të cilin pritej politika që përcaktohej në Konstantinopojë: ka të ngjarë që paqja e lidhur midis Perandorisë dhe lombardëve më 680, e pasuar nga një kthim feje e këtyre arianëve në katolicizëm, davariti shumë dyshime në Italinë bizantine, duke bërë që njerëzit të ndiheshin këtu më pak në vartësi të mbështetjes nga lindja, çka solli natyrisht edhe një zbutje të kontrollit të Konstantinopojës mbi Ekzarkatin dhe vartësitë e tij. Nëse është e qartë p.sh. që ravenasit nuk i duronin më ndërhyrjet e drejtpërdrejta për të rivendosur në Itali një rend që do t’u përgjigjej synimeve perandorake, po kaq e qartë është që Ekzarkati i mbante veshët hapur për ngjaijet që ndodhin në Konstantinopojë, duke arritur madje edhe të ndikonte mbi to, çka ishte në të mirë të lidhjeve të pandërprera me rrugë detare: më 693 revolta e ekzarkut Mauric do të ndihmonte në shfronësimin e parë të Justinianit II. Si u kthye në pushtet më 709, perandori lëshoi mbi Ravenën një shpeditë ndëshkuese, që mbyllet me vdekjen ose burgimin e shumë qytetarëve të qytetit që mbaheshin si kryengritës: pas dy vjetësh, kur Justinianin e rrëzuan nga froni dhe e masakruan, jo më kot koka e tij dërgohet në Ravenë që të ngazëllente gjindja.
Pak më vonë, më 726-727, mund të verifikohet se këtë qëndrim mbajti gjithë Italia bizantine: po në atë kohë kur ekzarku Pal përcakton kufijtë me lombardët, një revoltë e përgjithshme do të jetë përgjigjja ndaj masave të para ikonoklaste që ndërmerr perandori Leon III Isauriani, në mbështetje të protestës së papës Gregori II: ajo përhapet nga Roma në Napoli, në Toskanë, në Pentapol e në Ravenë, ku përmbyllet me vrasjen e ekzarkut Pal, pastaj përfshin lagunat, ku secila nga ushtritë perandorake nxjerr nga një prijës me synim të mbramë zgjedhjen e një perandori italian; në Ravenë kjo krizë thekson pa dyshim ndjenjat krahinore, bile aq më shumë ngaqë mbreti Liutprand përfiton nga trazirat për ta vendosur qytetin nën rrethim madje edhe për të shtënë në dorë portin e Classes: në këtë rast qe ndërhyrja e papës, dhe jo ajo e Perandorisë, ajo që e shpëtoi Ravenën nga lombardët.
Nukka dyshim se gjatë revoltës së viteve 726-727 këto laguna “legjitimiste”, sikundër do të mbeste edhe Istria, e kishin patur megjithatë prijësin e vet në krye të execitus tarvisionarum të dikurshëm që kishte ngritur krye, e pse të mos pranohet edhe që ishte pikërisht Orsoja, që sipas traditës ishte i pari dogj vendas, i cili dhe emrin e ka vendas.
Sido që të jetë, rëndësi ka që, si u shua revolta mbas tradhëtisë së papës së tmerruar nga aleanca midis Liutprandit dhe ekzarkut të ri Eutychios79, Orsoja e mbijetoi këtë krizë, provë e mjaft e mjaftueshme se qeveria e Konstantinopojës është e detyruar të pranojë në Itali qëndrime gjithmonë e më të pavarura80. Në këtë shekull, kur vërehet dhe përforcimi progresiv i veçantive krahinore, që njiheshin edhe shumë më parë, zona lagunore, me gjithë të ardhmen e vet të shkëlqyer në pavarësi, të cilën ka priije ta shtrijë dhe mbi këtë të kaluar të vet modeste, veç sa po zhvillon pak e nga pak e me vonesë disa priije që mund të diktohen më lehtë në gjithë Italinë bizantin, veçanërisht në Ekzarkat, në dukatet e Romës ose të Napolit, apo edhe më poshtë në Pulje e në Sicili.