Ertugrull (Ertugrul) Gaziu

Osman Gaziu 1289-1324

Osman Gaziu lindi në Sogyt, në vitin 652/1255. Ai u caktua si Bej i Sogytit nga sulltani i selçukëve në vitin 683/1284. Menshura (Dekreti i emërimit) fillonte me citimin e ajetit nga Kur'ani "(O Muhamed) Thuaj: "O Allah, Zotërues i gjithë Pushtetit! Ti ia jep pushtetin atij që do ..." Sulltani selçuk deklaroi se pozita e tij ishte "zil-lullahi fil Arz" (Hija e Allahut mbi Tokë), dhe siç dihet, ky ishte dhe titulli i Halifit.

Halifi-Sulltani selçuk i kërkoi Beut të ri të sapocaktuar, që të ishte mirënjohës ndaj Krijuesit dhe i dashur me njerëzit, të krijuarit, për të cilët ai do të mbante përgjegjësi. Nga ana tjetër, në ato vite, rreth vitit 1284, popujt e Evropës ishin kryesisht të përbërë nga fshatarë të quajtur skllevër. Asnjë skllavi nuk i lejohej të largohej nga toka ku punonte; ai ishte rob së bashku me familjen e tij. Në rastet kur toka shitej edhe ata shiteshin bashkë me të, sikur të ishin kafshët e fermës; kur hjë vajzë martohej, ajo detyrohej të kalonte natën e parë të martesës me pronarin e tokës, praktikë kjo e quajtur jus primae noctis (e drejta e natës së parë). Është e rëndësishme dhe interesante të theksohet: se ndërkohë që në Evropë njerëzit trajtoheshin si të mos ishin qenie njerëzore të vërteta, njerëzit në Anadoll, trajtoheshin si "ata, mirëqenia e të cilëve u ishte besuar nga Krijuesi sundimtarëve" (emanet-i ilahi). Në fakt, edhe emërtimi i njerëzve të sunduar në vendet muslimane dhe atyre jomusli-mane, është shenjë treguese e ndryshimit si në përqasje, ashtu edhe në trajtim: në Islam, njerëzit e simduar quheshin ra'ijjet (shumësi: ra'aja), që do të thotë "ai për të cilin kujdesesh, që e merr nën kujdes". Njerëzit në Evropë quheshin në gjuhën angleze "subjects" që do të thotë "ata që ishin vënë nën kontroll".

Halifi-Sulltani selçuk nuk kishte pasardhës. Duket se ai vuri re tek Osman Gaziu, disa aftësi dhe një forcë të madhe për të qenë pasardhësi i tij. Ai i theksoi dëshirat e tij për të ardhmen e Beut të ri dhe bejlikut (emiratit) të tij, duke thënë: ve evvelul gajthi reshshun thumme jensekib

(Fillimin e një rrebeshi e tregon një pikë e vogël shiu, më pas ai shpërthen).

Në këtë mënyrë, ai donte të tregonte se Bejliku i vogël osman do të zgjerohej më vonë, në një oqean të gjerë.

Halifi vazhdoi ta nxiste Osman Beun që të ishte i nder-shëm dhe të sillej në përputhje me vlerat e Islamit: Fe men hafe Allahe havvefe 'anhu kul-le shej' ve men lem jehefil-lahe havvefehu kul-le shej'. (Aiz që ka frikë nga Allahu, Allahu bën që të gjithë të kenë frikë prej tij, dhe kush nuk ka frikë nga Allahu, Allahu bën që ai të ketë frikë nga të gjithë.) Gjithashtu, sulltani e këshilloi atë edhe mbi çështjet fiskale, duke marrë citime nga Kur'ani: "'Ve la texh'al jedeke magluleten ila'unukike ve-la tebsut'he kul-le best." [Dhe mos e bëj dorën të lidhur për qafe (mos u bëj koprrac), e as mos e shtri atë plotësisht] (el-Isra,). Halifi-Sulltan theksoi përgjegjësinë politike të një muslimani: "Ve faddala-Llahu el muxhahidine 'ala el ka'idine exhren 'adhimen” [Allahu i ka lartësuar muxhahidinët (të angazhuar në Luftën e Shenjtë) mbi ata që mbeten pas. (en-Nisa); "Vel-ledhine xhahedufina lenehdijennehum subulena" [E ata, të cilët luftuan për hir Tonë, Ne me siguri do ti orientojmë Rrugëve Tona (el-Ankabeut). Gjithashtu, ai e nxiti Beun të çrrënjoste politeizmin në përputhje me urdhëresat e Allahut: "Ja ejjuhe-l-ledhine amenu in tensuru-Llahe jensurkum ve juthabbit ekdamekum" [O ju besimtarë, nëse ju ndihmoni Allahun, Allahu, gjithashtu, do tju ndihmojë dhe do të bëjë që të qëndroni të fortë mbi këmbët tuaja në luftime.] Sulltani citoi dhe një ajet që i përket betejës së Bedrit (në vitin 2/624), gjatë të cilës komuniteti i parë musliman, arriti fitoren e tij të parë në histori: "Lijehlike men haleke 'an bejjinetin ve jehja men hejje 'an bejjinetin" që tregon vazhdimësinë e të njëjtit Devlet Musliman: Pejgamberi (s.a.v.s.), Halifët e Drejtë, Emevitët, Abasidët, Selçukët e Mëdhenj dhe Selçukët e Anadollit. Beut të ri iu kërkua që të zbatonte edhe sheriatin (Ligjin e Islamit) në të gjitha sferat e jetës: "Va lekum fi'l kisasi hajatun" [Në masën e dënimit ka jetë për ju (el-Bekare, 179)], si dhe të zbatonte shuran: "Va shavirhum fi'l emi" [(...dhe konsul-tohu me ta në të gjitha çështjet (Al-i Imran, 159)]. Sulltani e përfundoi Menshuranë (Dekretin e emërimit) e tij duke shpjeguar qëndrimin që Beu duhej të kishte ndaj fqinjëve të botës së krishterë: "Ve in xhenehu li's selmi fexhneh leha” [Në qoftë se ata, anojnë kah paqja ano dhe ti kah ajo (el-Enfal, 61), dhe "Ve evfu bi'l ahdi inne'l ahde kane mes'ula" [Dhe përmbushni zotimet. Me të vërtetë, për zotimet ka përgjegjësi. (el-Isra).

Devleti Osman, në të vërtetë, i zbatonte këto udhëzime dhe njihej veçanërisht për devotshmërinë dhe mirëkuptimin që kishte me njerëzit. Osman Gaziu i ftonte shpesh të varfrit dhe besimtarët për darkë një herë në tre ditë, iu jepte veshmbathje nevojtarëve dhe ndihmonte gratë, të cilave u kishin vdekur bashkëshortët.

Midis njerëzve të afert të Osman Gaziut ishte dhe Shejh Edebaliu, i cili ishte sufi i devotshëm, i arsimuar, i pasur dhe i ditur, edhe pse ai bënte një jetë modeste dhe asketike. Është faktuar se Osman Gaziu kishte parë një ëndërr, në të cilën kishte parë hënën të dilte nga kraharori i Shejhut dhe të hynte në kraharorin e tij; dhe një pemë që dilte nga kërthiza e Osman Gaziut, dhe që rritej duke u përhapur në një zonë të gjerë, nën hijen e së cilës kishte male dhe lumenj. Ndërkohë që, Osman Gaziu këtë ëndërr ia tregonte Shejh Edebaliut, ky i fundit i thotë me gëzim Osmanit se Allahu i Plotfuqishëm i kishte dhuruar atij dhe pasardhësve të tij sovranitetin e gjithë botës. Shejh Edebaliu vajzën e tij, Malhun Hatun, e martoi me Osman Gaziun.

Në atë kohë, në rajonin e Anadollit ishte formuar organizata islame e të rinjve e quajtur Ahijjeh, e cila ishte vazhdimësi e organizatës Futuvveh. Ibn Battuta, që vizitoi Anadollin në vitin 736/1336, bën një përshkrim të detajuar të kësaj organizate:

"Ne qëndruam këtu në kolegjin e qytezës, drejtori i të cilit ishte Shejh Shibabu'd Din el-Hemevi. Tashmë, në të gjitha territoret e banuara nga turkmenët në Anadoll, në çdo rreth, qytezë dhe fshat, mund të gjesh pjesëtarë të organizatës së njohur si Ahijje ose Vëllazëria e Re. Në asnjë vend të botës nuk keni për të gjetur burra më të prirë për të mirëpritur të huajt, kaq të gatshëm për të shërbyer ushqim, për të përmbushur dëshirat e të tjerëve, për të shtypur njerëzit e ligj dhe për të vrarë ndihmësit e tyre, të cilët bashkohen me ta. Edebali ishte një nga shejhët e kësaj organizate, që i dha mbështetje të konsiderueshme Osman Gaziut, ndërsa prijësit e kësaj organizate apo vëllazërie Ahi Shemseddin, djali i tij Ahi Hasan dhe Xhendereli Kara Halil, patën rëndësi të veçantë në themelimin e Bejlikeve Osmane (Principatave, Emirateve). Në fillimin e shekullit të 13-të, grupet e rëndësishme futuvveh, që përfaqësonin një lloj urdhri kalorësiak islamik, u kthyen në një modë të përgjithshme në botën qendrore muslimane. Pasi u riorganizuan nën drejtimin e Halifit të fundit të plotfuqishëm Abasid En-Nasir li Dinil-lah (575-622/1180-1225), grupet futuvveh patën pasues të shumtë në Anadollin e asaj periudhe. Anëtarëve të saj iu dha titulli ahi, kardesh (vëlla) ose xhevanmerd (trim, burrëror). Organizata futuvveh nuk ekzistonte vetëm në qytete, por edhe në fshatra dhe gjatë marshimeve. Ajo kishte vende takimi dhe shtëpiza, të cilat ishin të ndërtuara si imitim i atyre të vëllazërive të sufive, që ishin përhapur në të gjithë botën islame gjatë shekullit të 13-të. Kjo organizatë, gjithashtu, kishte përcaktuar rregulla dhe rite të ngjashme me vëllazëritë e lart-përmendura. Në këto organizata përfshiheshin njerëz nga fusha të ndryshme të shoqërisë, që nga figurat politike, prijësit, tregtarët e pasur, shejhët, dijetarët, mjeshtrit e zejtarisë, e deri edhe te endacakët e papunë, madje dhe të gjithë artizanët e qyteteve u anëtarësuan në të. Në veçanti në qytetet e mëdha, shegertët e rinj përbënin numrin më të madh të pjesëmarrësve në to. Gjatë gjysmës së dytë të shekullit të 13-të, kur autoriteti i administratës qendrore ishte mjaft i lëkundur, prezenca e kësaj organizate u ndje fuqishëm dhe në mënyrë të vazhdueshme. Ajo luajti një rol aktiv në jetën e qyteteve dhe ishte kthyer në një faktor të rëndësishëm politik.

Duke marrë në konsideratë këto fakte, është e qartë se banorët muslimanë të Anadollit ishin të mirorganizuar. Mes tyre në shekullin e 14-të, katër të tilla do të ishin organizatat më kryesore:

Ahijan-ë Rum: Organizata e të rinjve të Anadollit.

Baxhijan-ë Rum: Organizata e zonjave të Anadollit.

Abdalan-ë Rum: Organizata Sufite e Anadollit.

Gazijan-ë Rum: Organizata e Anadollit e luftëtarëve të Luftës së Shenjtë.

Këto organizata tregojnë arritjen e një standardi të lartë të disiplinës në Devletin musliman të selçukëve, edhe pas mposhtjes së tyre ushtarake nga mongolët. Organizata Ahijje (futuvveh) duket se i kishte rrënjët e saj në një vërejtje të përmendur nga Pejgamberi i Fundit Muhammed (Paqja qoftë me të), në një nga betejat e tij, kur ai e quajti njërin nga luftëtarët, Safvanin, një feta (djalë i ri fisnik dhe guximtar). Kështu, organizata e tij futuvveh (të rinjtë Sufi) u kthye në një institucion dhe vazhdoi të ekzistonte ndër shekuj. Ajo "ishte një shprehje shembullore e cilësive të fisnikërisë, ndershmërisë, besnikërisë dhe guximit. Vëllezërit e fitjanit, duhej të jetonin duke iu afruar këtyre cilësive ideale, përfshirë dhe mikpritjen bujare ndaj të huajve që vinin për vizitë.

"Për sa i përket zhvillimit ekonomik dhe ndarjes shoqërore të punës, shoqëria turke në Anadollin e shekullit të 13-të, ishte një nga shoqëritë më të përparuara të periudhës së fundit të Mesjetës. Devleti i selçukëve të Anadollit në shekullin e 13-të, që ishte dhe shëmbëllimi politik i kësaj shoqërie, ishte një Devlet i centralizuar, me institucione të mirorganizuara dhe të forta. Ai ruante traditën politike dhe administrative të Devletit të Selçukëve të Mëdhenj, të cilët në shekullin e 11-të, ishin vendosur dhe simdonin zonën e Turkestanit Lindor deri në brigjet e Detit Marmara, dhe nga Kaukazi deri në Gjirin Persik. Edhe në aspektin kulturor, Selçukët e Anadollit arritën një nivel të lartë. Përveç shkollave fillore, të cilat ishin ndërtuar pranë çdo xhamie për fiu mësuar fëmijëve shkrim dhe lexim, medre-setë ishin ndërtuar kudo. Për më tepër, për shkak të pushtimit mongol, një pjesë e madhe studiuesish, poetësh dhe mistikësh nga vendet Lindore (të botës muslimane) iu drejtuan rajonit të Anadollit, dhe u vendosën atje. Ata rritën nivelin e veprimtarive intelektuale në Anadoll dhe fituan famë të merituar në medresetë e selçukëve." Të gjitha këto krijuan një mjedis të qëndrueshëm për Devletin Osman.

Ahinjtë ishin të përbërë nga të rinj të pamartuar; ata punonin gjatë ditës dhe pasdite mblidheshin në teqe. Ata hanin së bashku dhe strehonin këdo pa dallim race, feje etj., që rastiste të vizitonte vendin e tyre. Përveç kësaj, ata vepronin edhe si forcë policore vullnetare. Ahije ishte një organizatë ideale joqeveri-tare. Nuk e teprojmë nëse themi se gjatë shekullit të 13-të, njerëzit në Anadoll, edhe pse jetonin nën sundimin mongol, ishin në kushte më të mira se qytetarët e Nju Jorkut, Çikagos, Moskës apo Shën Petërburgut, dhe se qytetarët jogjermanë në Gjermaninë e shekullit të 20-të dhe 21-të, për sa i përket aspektit të sigurisë.

Sipas një raporti të dokumentuar, Osman Gaziu ishte i ftuari i një imami gjatë një nate në një fshat. Në ditët e asaj kohe, shtëpitë kishin mure të trasha dhe dritare të mëdha, që mundësonte vendosjen e objekteve të ndryshme mbi to. Mikpritësi i tha Osman Gaziut: "A mund të përkulesh pak, pasi ka diçka pas teje te dritarja, që duhet ta marr". Osman Gaziu e pyeti se përse bëhej fjalë, dhe mikpritësi ia ktheu se ishte Fjala e Allahut që iu shpall Pejgamberit të Fundit. Osman Gaziu kishte mbetur i heshtur dhe pa lëvizur. Por, kur mikpritësi e la vetëm, në kohën kur do të flinin, ai u ngrit, mori gusl (pastrimin e madh) dhe e kaloi gjithë natën në mënyrë të respektueshme ndaj Kur'anit.

Sipas një poeme që lidhet me Mevlana Xhelaluddin Rumiun, Ertugrull Beu do ta vizitonte atë sa herë që të ndodhej në qytetin e Konjas. Në një nga vizitat e tij tek Shejhu i Madh, ai morri me vete dhe djalin e tij të vogël, Osmanin. Mevlana, që kishte dëgjuar se sulltani selçuk i asaj kohe ishte lidhur me një shejh kelenderi, tha: "Nëse sulltani ka gjetur një baba për veten e tij, ne kemi gjetur një djalë", dhe u lut për Osmanin e vogël.

Osman Beu e hapi qytetin e Karaxhahisarit ndaj Islamit në vitin 687/128836 dhe kapi rob tekfurin (guvernatorin) e tij. Ai dërgoi nipin e tij Ak Temur me humsul ganaim te Sulltani selçuk Gijaseddin Mesud II, i cili ishte mjaft i kënaqur nga kjo fitore kundër romakëve. Në shenjë vlerësimi, ai i dërgoi Osman Beut, një flamur, një tug, një daulle, një trumpetë dhe një mantel nderi, së bashku me një kalë të çmuar. Të gjitha këto dhurata arritën një pasdite, kur Osman Beu urdhëroi lodërtarët të luanin muzikë me daullen dhe trumbetën, para derës së tij, ku ai qëndronte duke dëgjuar. Sulltani ia dhuroi atij edhe qytetin e Eskishehirit. Për arsye se sulltani selçuk nuk kishte djalë, ai duket se kishte parë me të vërtetë tek Osman Beu trashëgimtarin e tij. Daullet dhe trumbetat u rritën në numër dhe në formë, duke formuar mehterin, bandën ushtarake osmane, që më pas u kthye në model për bandat evropiane.

Banda Tablhane (mehteri) iu dërgua Osman Beut në vitin 1289. Sulltanët osmanë, ushtarakët dhe nëpunësit administrativë, dëgjonin mehterin e tyre, gjatë ekspeditave të xhihadit deri në periudhën e Sulltan Mehemmedit II (Fatih), që e dëgjonte duke qëndruar i ulur; në kohën kur Devleti i selçu-këve kishte marrë fund shumë kohë më parë, dhe Devleti Osman në atë kohë ishte fuqia kryesore sundimtare.

Mbi monumentet e selçukëve të Anadollit, qëndronte simboli i një skifteri me dy kokë. Mund të arrijmë në përfundimin se simboli i skifterit me dy kokë, ishte dhe në flamujt e selçukëve; por nuk dihet nëse skifteri me dy kokë, ishte dhe mbi flamurin që iu dërgua Osman Gaziut, nga Sulltani selçuk i Anadollit.

Nga ana tjetër, jemi në dijeni se hutbeja e parë në emër të Osman Gaziut u mbajt gjatë faljes të së Xhumasë (të Premtes) në vitin 688/1289, në Karaxhahisar. Meqenëse përmendja e emrit gjatë faljes të së Xhumasë është një shenjë sovraniteti, duhet të pranojmë se themelimi si devlet sovran i OSMANIT u shpall në vitin 1289; jo ashtu si përsëritet shpesh: në vitin 1299. Duhet të kujtojmë në këtë rast, se Namazi i parë i së Xhumasë u fal nga Pejgamberi i Fundit Muhammed (Paqja qoftë me të) në luginën Ranuna, gjatë hixhretit nga Meka në el-Medine kur ai ishte plotësisht i lirë, nuk kishte asnjë autoritet tjetër dhe ishte i pavarur. Dihet që Namazi e së Xhumasë është një detyrim shumë i përcaktuar (farz 'ajn muakkad) për çdo musliman të lirë dhe të pavarur, ndërkohë që një skllavi, nuk i jepet e drejta ta falë këtë namaz. Sipas ligjeve islame (fikh), duhet të ketë një numër të caktuar besimtarësh për ta falur Namazin e së Xhumasë, si dhe duhet të kryhet me lejen e autoritetit më të lartë të vendit. Kur Tursun Fakih dhe Edebaliu, po diskutonin në qytetin Karaxhahisar, pasi ky ishte populluar dhe njerëzit kishin nevojë për të falur Namazin e së Xhumasë, Osman Beu pyeti se ku qëndronte problemi. Pasi mësoi se për të falur këtë Namaz në bashkësi, duhej të merrej leje nga sulltani i kohës, ai reagoi ashpër: "Unë nuk jam nën sovranitetin e askujt (taht-i hukumet); unë jam vetë sulltan; unë e kam hapur këtë vend ndaj Islamit me shpatë në dorë. Nuk kam qenë kurrë i nënshtruar ndaj askujt. Nuk kam as pronar, as sulltan. A nuk është e mjaftueshme leja ime, a nuk është autorizimi im i mjaftueshëm? Nëse me "Sulltani i Kohës" nënkuptoni sovranin e Anadollit, çfarë pushteti mund të mbajë ai në territorin tim? Kush është ai? As njerëzit e vendit tim nuk ia kanë nevojën dhe as sovraniteti im nuk varet prej tij, dhe prejardhja ime nuk është më poshtë se prejardhja e tij". Osman Beu caktoi Tursun Fakihun si Hatibin që do të recitonte Hutben ditëve të premte dhe i dha ixhazet (leje, autoritet) për të falur Namazin e së Xhumasë në xhemat, në vitin 688/1289. I pari Namaz i së Xhumasë u fal në Karaxhahisar dhe Namazi i Bajramit, për të parën herë u fal në Eskishehir në emër të Osman Beut. Nga ana tjetër, në një nga burimet e hershme osmane, theksohet se "Osman Gaziu kishte fituar pavarësinë deri në një farë mase, por kishte mbajtur hutbe në emër të sulltanit selçuk në shenjë respekti të plotë ndaj tij.

Entiteti socio-politik i krijuar nga Osman Beu, më pas nga vetë ata u quajt "Devlet-i Alijje-i Osmanijje" (Devleti Sublim Osman). Termi Devlet në konceptin dhe praktikën islame, është vetëm një mjet për zbatimin e rregullave ekzistuese të quajtura sheriat, të cilat u shpallën nga Allahu, Krijuesi, ashtu sikurse besojnë të gjithë muslimanët. Devleti nuk është ligjvënës, por zbatues. Nga pikëpamja ligjore, strukturore dhe funksionale, State, Etat, Staat, Reich, (shtet), në vendet evropiane, janë entitete krejtësisht të ndryshme. Me fjalë të tjera, nuk është as e saktë, dhe as e pranueshme të emërtojmë Devletin Osman si State, Etat, Staat apo Reich (shtet), për të mos shtuar këtu dhe përdorimin e termit Empire (Perandori). Pas Traktatit të Vestfalias (1648), këto entitete socio-politike të quajtura State, Etat, Staat apo Reich, në vendet evropiane, morën fuqi legjislative. Ata përligjin, ndërkaq, kanunet e sjella nga administrata osmane nuk janë legjisladon, por, në thelb, ishin në varësi të Islamit dhe traditës lokale, për aq kohë sa kjo traditë nuk është në mospërputhje me parimet themelore të Islamit Me fjalë të tjera, termi kanun është i barasvlershëm me një listë urdhëresash. Përderisa "vendet dhe popujt janë të veçantë, dhe nuk mund të ndërhyjnë kaq lehtë në identitetin e njëri-tjetrit, me përjashtim të disa rasteve të kufizuara dhe specifike", është e papranueshme që Devleti Osman të emërtohet si State, Etat, Staat ose Reich, për të mos përmendur këtu edhe përdorimin e termit Empire (Perahdori).

Tharmi Islam, i hedhur nga Shejhu Edebali, në brumin osman, gjatë procesit të krijimit, është një faktor thelbësor dhe mjaft i rëndësishëm. Nëse ndikimi i vazhdueshëm dhe gjithë-përfshirës i këtij shejhu, shumë të arsimuar dhe të mirinformuar, te themeluesi i Devletit Osman dhe te biri i tij Orhan Beu do të anashkalohej, shkrimi i historisë së tij, do të ishte i detyruar të ndiqte një rrugë të gabuar. Osman Beu ishte një sundimtar trim dhe i aftë, por për të qenë një themelues nevojiten aftësi të tjera. Ai u udhëhoq nga Shejh Edebaliu dhe u tregua shumë i aftë në hedhjen e themeleve të Devletit mbi baza të forta islame. Enver Pasha, që luajti një rol shkatërrimtar në rënien e Devletit Osman, ishte gjithashtu i vendosur, mjaft i mençur dhe i guximshëm, por aftësitë e tij nuk arritën ta drejtonin atë në rrugën e suksesit.

Në një nga luftimet Osman Beu arrestoi Kose (Kdse) Mihalin, Tekfurin e Harmankajasë, por e liroi atë shumë shpejt në shenjë vlerësimi të trimërisë së tij. Nga ana e tij, Kose Mihali, u kthye në një nga njerëzit më besnikë të Osman Gaziut dhe i tregoi atij për organizimin e një komploti të tekfurëve që e rrethonin, për ta vrarë Osman Gaziun në një ceremoni martese, ku ai ishte ftuar të merrte pjesë. Por, Osman Beu arriti ti shpëtonte këtij komploti dhe më pas tia bashkëngjiste Islamit dy qytetet Bilexhik dhe Jarhisar. Ai e martoi djalin e tij, Orhan, me vajzën e Tekfurit të Jarhisarit në vitin 698/1299. Ajo zonjë, Nilyfer Hatun, ishte nëna e Sylejman Pashait dhe Murad Gaziut. Më pas, Osman Beu dërgoi një nga komandantët e tij, Turgut Alpin, për të rrethuar kështjellën e Inegolit (inegol) dhe më vonë u bashkua me të për ta hapur këtë qytet ndaj Islamit. Më pas radhën do ta kishte qyteti i Jenishehirit, i cili u kthye në kryeqytetin e bejlikut. Turkmenët (Turkomanët) u transferuan në jetën urbane në këtë qytet të ri.

Kur ushtritë evropiane, që u nisën për Kryqëzatën e Katërt, pushtuan dhe plaçkitën Kostandinopojën, në vitin 1204, Perandoria Romake e Lindjes e kaloi kryeqytetin në Iznik (Nike). Me rimanjen e Kostandinopojës në vitin 1261, kryeqyteti kaloi sërish nga Izniku (Nike) në Kostandinopojë dhe në këtë mënyrë u lehtësua kontrolli i saj ndaj tekfurëve në Anadoll. Nga ana tjetër, shumë turq, pasardhës të Oguzit, që kishin ardhur në territorin e Anadollit për të shpëtuar nga mongolët, iu bashkuan forcave osmane gjatë procesit të hapjes së qytet pas qyteti ndaj Islamit, në kurriz të Perandorisë Romake Lindore.

Duke pasur mbështetjen e Kostandinopojës, që iu dërgoi atyre 2.000 ushtarë, tekfurët rifilluan veprimtarinë e tyre kundër Osmanit, por Osman Beu i theu ato forca të bashkuara gjatë një beteje në qytetin e Kojunhisarit, në vitin 701/1302, betejë gjatë së dlës përvetësoi dhe një pjesë të madhe të tokave rreth qytetit të Bursës. Tashmë radhën e kishte qyteti i Izmitit. Kur rajoni i Ullubadit u hap ndaj Islamit, tekfuri i Ullubadit i dorëzoi Osman Beut, tekfurin e Kites, i cili ishte arratisur pasi Osman Beu i kishte premtuar se as pasardhësit e tij dhe as ai vetë nuk do ta kalonin urën e lumit Ullubad. Ky premtim u mbajt për vite me radhë. Sulltanët osmanë hapën territore të gjera ndaj Islamit, jo vetëm në rajonin e Anadollit, por edhe në zemër të Evropës, por asnjëri nga ata nuk e kaloi urën mbi lumin Ullubad gjatë luftimeve; ata e kaluan lumin me varkë.

Duke u ndodhur përballë kësaj sfide dhe duke u përpjekur të ndalonte luftën mongole kundër osmanëve, Perandori bizantin Andronikos II, në vitin 708/1308, i ofroi për martesë sovranit mongol në Persi motrën e tij, Marën. Por ky i fundit, duke qenë se ishte tepër i angazhuar me çështjet e brendshme dhe me luftën kundër sulltanit memluk, që kishte nën sundimin e tij Egjiptin, Hixhazin dhe Sirinë, nuk mund ta mbështeste perandorin. Megjithatë, Osman Beu u përgatit për një përballje ushtarake, veçanërisht, pasi u njoftua se Sulltani ilhanlli (mongol) (680-716/1281-1316) kishte urdhëruar grumbullimin e një ushtrie prej 30.000 luftëtarësh për t'u ndeshur me osmanët.

Ndërkohë duke u familjarizuar me osmanët e hershëm, të cilët jetonin mbi bazën e besimit të tyre, Kose Mihali e pranoi me dëshirën e tij fenë islame në vitin 713/1313. Ai mori emrin Abdullah Mihal dhe luftoi përkrah Osman Beut, në shumë beteja, nëpërmjet të cilave arritën të hapnin ndaj Islamit qytetet e Mekejes, Akhisarit dhe Gejves. Deri nga mesi i shekullit të 16-të, pasardhësit e Mihal Gaziut do të komandonin forcat akënxhinj (komando sulmuese) në Evropë dhe disa prej tyre ishin komandantë me famë.

Megjithatë, Osman Beu nuk u angazhua personalisht në çdo betejë pas vitit 720/1320, pasi një sëmundje e rëndë e bëri atë të paaftë për të luftuar mbi kalë. Djali i tij, Orhan Beu mori në kontroll çështjet e Devletit pas vdekjes së të atit në vitin 726/1326, gjatë betejës për hapjen e qytetit të Bursës ndaj Islamit, dhe u varros atje në Gymyshly Kymbet.

Në testamentin që i la djalit të tij, Orhan Gaziut, Osman Gaziu e porosiste: "Nëse dikush të udhëzon për diçka që nuk është urdhëruar nga e Vërteta Sublime (Hakk Teala, që do të thotë Allahu subhanehu ve tala), mos e prano. Mos bëj atë që Allahu (s.v.t.) nuk e ka urdhëruar. Konsultohu me ulematë e sheriatit për ato çështje që nuk i di.

Osman Gaziu vendosi rregulla të bazuara në parimet e xhihadit për Devletin e tij:

"Atij që imë i jap në zotërim një timar, nuk duhet t i merret pa pasur arsye. Pas vdekjes së zotëruesit, timari do f i jepet djalit të tij. Nëse djali është tepër i vogël në moshë, për të marrë pjesë në ekspeditat e xhihadit, shërbëtorët e tij do ta zëvendësojnë atë, deri sa ai të jetë në moshë të aftë për të luftuar.Kushdo që do t'i bindet këtij urdhri, Allahu qoftë i kënaqur me të. Nëse dikush do t'i këshillojë pasardhësit e mi të kundërtën e këtij rregulli, Allahu mos qoftë i kënaqur me të."

Siç dihet, sistemi ikta' u praktikua në kohët e hershme të Islamit, nga Pejgamberi i Fundit Muhammed (Paqja qoftë me të); kjo praktikë u vazhdua më tej nga osmanët, të cilët e quajtën timar: një copë tokë që i jepej për t'u administruar një ushtaraku apo një komandanti, në shenjë vlerësimi ndaj trimërisë së tij gjatë xhihadit, dhe ky ushtarak apo komandant, në këmbim do të stërviste një numër të caktuar luftëtarësh për xhihad.

Kështu, Osman Gaziu kishte hedhur bazat e një Devleti Islamik dhe kishte ndërmarrë fushata luftarake të xhihadit, për të "hapur toka të reja ndaj Islamit", në përputhje me "Urdhëresat Hyjnore".

Orhan Beu 1324-1360

Orhan Beu, ose "Ihtijarud Din Orhan Bej", siç e quante Ibn Battuta, mori në dorëzim ushtrinë në kohën e babait të tij. Ai hapi qytetin e Mudanjës ndaj Islamit në vitin 721/1321. Ndërkohë që rrethimi i Bursës ishte në proces, Konur Alpi, hapi territorin ndërmjet kufirit osman dhe Detit të Zi, ndërsa Akçakoxha hapi tokat përreth Izmirit. Më pas, Gazi Orhan Beu vendosi nën kontroll Atranosin (Orhaneli), një pikë strategjike për Bursën, dhe vazhdoi të mbante nën rrethim Bursën derisa u dorëzua në vitin 726/1326.

Kur Orhan Beu u vendos në postin e sundimtarit, Alaeddin Beu mori kontrollin e ushtrisë dhe u bë bejlerbej, por më pas, ai u tërhoq dhe qëndroi në fermën e tij në fushën e Kytahjas (Kiitahya). Në kohën kur ishte bejlerbej, ai e ndryshoi ngjyrën e kuqe të kapelës bork (bdrk), që mbanin ushtarët osmanë, në ngjyrë të bardhë. Alaeddin Beu gjithashtu e ndihmoi Çandarllë (Xhendereli) Kara Halilin, për krijimin e njësiteve të këmbësorisë.

Orhan Beu e ktheu qytetin e Bursës në kryeqytet. Ndërkohë Akçakoxha hapi qytetin e Kandëras ndaj Islamit dhe Karamursel Gaziu hapi brigjet jugore të Gjirit të Izmitit. Akçakoxha dhe togeri i tij, Abdurrahman Gaziu, i hapën qytetet Ajdos dhe Samandëra ndaj Islamit, duke e shtyrë kështu kufirin osman drejt Bosforit dhe brigjeve të Detit të Zi. Ky fakt e alarmoi Perandorin romak Andronikos II (1328-1341), që kaloi Bosforin dhe u ndesh me Orhan Gaziun në Pelekanon, që shtrihej midis Darëxhas dhe Eskihisarit. Por në vitin 728/1328, ai pësoi disfatë dhe iku për të shpëtuar jetën e tij. Izniku (Nikea), që qëndroi nën rrethimin osman, u dorëzua në vitin 731/1331. Gratë e romakëve, që kishin humbur bashkëshortët e tyre për shkak të luftës apo të urisë, u martuan me luftëtarët gazinj osmanë, që qëndruan në Iznik për të mbrojtur qytetin. Osmanët e trajtonin mirë popullin e tokave të hapura ndaj Islamit dhe popullin e rrethuar e këshillonin të dorëzohej, dhe të jetonte në paqe me ta; pasi shumë popullsi e krishterë kishte ardhur në qytetin e Iznikut, ndërkohë që ai ishte i rrethuar. Ky qëndrim shpjegon lehtësinë me të cilën osmanët hapën hapësira të mëdha tokash ndaj Islamit, brenda një kohe shumë të shkurtër. Për shembull, kur djali i madh i Orhan Gaziut, Sylejman Pasha, iu afrua qytetit Tarakllë, banorët e krishterë i dorëzuan atij kështjellën e tyre pa luftuar, dhe ishin të lumtur që do të jetonin nën sundimin musliman. Gjithashtu, një pjesë e madhe e fshatrave të rrethinave e pranuan fenë islame me dëshirën e tyre.

Pas Bursës, Izniku u kthye në kryeqytetin osman dhe Osman Gaziu e ktheu kishën katedrale Aja Sofja (Hagia Sophia/Shën Sofja) në xhami. Ai, gjithashtu, ktheu një manastir në medrese dhe ndërtoi një imaret, institudon përkujdesjeje për pleqtë dhe të varfërit. Ai caktoi el-Haxh Hasanin, një murid të Shejh Edebaliut, si kryetar të këtij Imareti.65 Eshtë e rëndësish-me të theksojmë se, në fillimet e shekullit të 14-të, muslima-nët kishin institudone të tilla bamirësie dhe filantropie, ndërkohë që në Evropë ende praktikohej rendi skllavopronar dhe despotizmi. Në të vërtetë, Mesjeta (395-1453) është periudha më e errët për evropianët, por duhet të quhet "Periudha e Shkëlqimit" për muslimanët. Orhan Gaziu vendosi Mevlana Davud Kajseriun në postin e muderrisit (profesorit) të medresesë. Një imaret tjetër u ndërtua në qytetin e Iznikut në emër të Nilyfer Hatunes, bashkëshortes së Orhan Gaziut, ndërkohë që djali i tij, Sylejman Pasha (1316-1358), ndërtoi një medrese tjetër.

Pra, nga pjesa e parë e shekullit të 14-të, në aspektin shoqëror dhe arsimor, osmanët ishin superiorë ndaj romakëve. Në këtë periudhë, në fakt, mbizotëronte një dallim i theksuar midis civilizimit islam dhe atij të krishterë. Ata që jetonin nën administratën e Devletit Musliman, ishin në realitet në kushte më të mira jetese krahasuar me të krishterët e Perandorisë Bizantine, për të mos përmendur këtu Evropën, popujt e së dlës i kishin provuar të gjitha llojet e shfrytëzimit, dhe nuk kishin as kohë dhe as interes, për krijimin e institucioneve të tilla filantropike. Për më tepër, muslimanët kishin në atë kohë banja publike dhe private, ndërkohë që të krishterët i shkatërronin ato. Në atë periudhë kur koncepti i pastërtisë ishte me rëndësi të veçantë për fenë islame, për të krishterët e asaj kohe, konsiderohej si diçka përulëse,, siç shkruan dhe Robert Xh Skraton (Robert J. Scrutton):

"Murgjit vetëtorturues qëndronin me ngadhënjim në mes të ndyrësisë. Në veprën e tij Historia e Inkuizicionit, Lorente përmend shumë shembuj të konvertuarish nga Muham-medanizmi, që fshikulloheshin me kamxhik deri në vdekje dhe më pas hidheshin në burgje të pista, pasi vazhdonin të mermin abdestet e përditshme të fesë së tyre të mëparshme. Inkuizicioni ndaloi pastrimin publik dhe pastrimin personal të trupit. Meqenëse larja ishte një zakon pagan, të gjitha banjat publike madje dhe të gjitha banjat e mëdha nëpër shtëpitë private u shkatërruan."

Në të vërtetë ndërtimi dhe përdorimi i banjave publike, dhe private ishte shumë i mirënjohur në vendet muslimane në atë kohë, ndërkohë që të krishterët ishin mësuar f i shkatërronin ato. Kur muslimanët e hapën qytetin e Iznikut ndaj Islamit, ata ndërtuan aty banja publike; në atë kohë situata në Evropë përshkruhet nga një autor perëndimor në paragrafin e më poshtëm:

"Rrugët dhe banesat ishin të mbushura me jashtëqitje njerëzish dhe kafshësh. Të krishterët e fëlliqur dhe qelbanikë, nga mbretërit deri te njerëzit e zakonshëm, ishin përplot me plagë të infektuara dhe me sëmundje. Çmenduria solli dënimin e vet, murtajën e tmerrshme. Njerëzit besonin se Zoti po i ndëshkonte për mëkatet e tyre dhe nuk e kuptonin që vetë ia kishin sjellë vetes ndëshkimin. Shembulli i gjithësisë për shëndetin, që e mësonin profetët e Zotit nuk mund të injorohet pa u ndëshkuar.

Atmosfera shpirtërore dhe morale, që buronte nga Shejh Edebaliu dhe ndjekësit e tij, mbizotëronte në jetën shoqërore të osmanëve. Shoqëria ishte e organizuar mirë dhe drejtësia ishte vendosur. Të varfërit përbënin një pjesë të vogël të shoqërisë aq sa: "ishte shumë e vështirë, gati dhe e pamundur, të gjeje një të varfër që f i paguhej zekati.

Gazi Sulltan Muradi 1360-1389

Murad Beu erdhi në Bursa pas vdekjes së babait të tij dhe mori drejtimin e Devletit Osman, me vendim të Ahinjve (fitjan). Në fakt, Murad Gaziu ishte kreu i Ahinjve; ky fakt pati një ndikim të rëndësishëm për caktimin e tij si sovran. Por, Perandoria Romake përfitoi nga rasti me vdekjen e Orhan Beut, duke pushtuar disa nga territoret e reja të përvetësuara nga muslimanët në Evropë. Llalla Shahin Pasha, Haxhi Ilbeji dhe Evrenos Beu u vendosën në bregun e Detit Marmara, në pritje të ardhjes së Hanit të ri, pas zgjidhjes së çështjeve të Devletit në Anadoll. Ata ishin të vendosur për të mbrojtur tyrben e Sylejman Pashait në Bollajër. Vëllai i Murad Hanit, Sylejman Pasha, kishte përvetësuar Ankaranë në vitin 755/1354, por, pas vdekjes së Orhan Gaziut, Beu i Karamanit kishte nxitur Ahinjtë për të marrë pushtetin atje. Udhëtari me famë, Ibn Battuta, na jep informacion të gjerë për Ahinjtë:

"Një vëlla i ri ose një ahi në gjuhën e tyre, është i përzgjedhuri nga të gjithë anëtarët e zanatit (esnafit) të tij, ose nga djem të rinj, të pamartuar, ose nga ata që bëjnë një jetesë asketike, për të qenë prijësi i tyre. Kjo organizatë njihet, gjithashtu, si Futuvveh ose Urdhri i Rinisë. Prijësi ndërton një strehë dhe e pajis atë me qilima, llamba dhe sende të tjera të nevojshme. Anëtarët e komunitetit të tij punojnë gjatë ditës për të fituar jetesën dhe i sjellin në fund të ditës prijësit ato që kanë fituar. Me ato që kanë fituar, ata blejnë ushqime, fruta dhe gjëra të tjera, që i nevojiten strehës ku jetojnë. Nëse një udhëtar vjen në qytet, ata e strehojnë atë ditën që vjen; këto furnizime në strehë i shërbehen atij për gostitje si mysafir i tyre dhe ai qëndron me ta derisa largohet nga qyteti. Nëse nuk ka të ardhur në qytet, ata mblidhen për të konsumuar ushqimin dhe më pas këndojnë, dhe kërcejnë. Të nesërmen ata iu kthehen punëve që bëjnë dhe sjellin te prijësi fitimin e ditës së punës. Anëtarët e kësaj organi-zate qahenfitjan (të rinj) dhe prijësi i tyre, siç përmendëm dhe më lart, quhet ahi."

Me sa duket ahinjtë mendonin se Devleti Osman ishte në procesin e bashkimit të muslimanëve në Anadoll. Kështu, kur Murad Hani marshoi drejt Ankarasë, në vitin 763/1362, ata ia dorëzuan atij qytetin me dëshirën e tyre. Edhe Murad Hani ishte një Shejh Ahi; edhe ky ishte një fakt që mund të ketë luajtur një rol të rëndësishëm për marrjen e këtij vendimi.

Me marrjen e Ankarasë, u arrit zgjerimi i territoreve osmane drejt lindjes dhe u krijua mundësia që ata të mblidhnin luftëtarë për hapjen e territoreve të reja ndaj Islamit në Evropë.

Murad Hani u rikthye në Bursa, atje ku kishte ardhur dhe Llalla Shahin Pasha. Sulltani e caktoi atë si Bejlerbeun e parë dhe ata kaluan së bashku Detin Marmara drejt pjesës evropiane.