Fortifikimi
Mitologjia Helene
~Jim Tierney
Qyteti antik
~Fustel De Coulanges
Origjina e Mendimit
~Jean Pierre Vernant
Struktura e simbolizmit ilir
~Aleksandër Stipçevic
Pirateria ilire
~Pierre Cabanes
Mbretërimi i Gentit
~Pierre Cabanes
Mesapët dhe gjuha e tyre
~Myzafer Korkuti
Arkitektura Sepulkrale
~Apollon Baçe
Vlora në mesjetë
~Konstantin Jereçek
Klementi i Ohrit dhe Shqipëria
~Dimitri Obolenski
Ajkuna kján Omerin
~Curraj – Epér (Mirash Gjoni)
Orët e Mujit
~Visaret e Kombit
Shqipëria e Lashtë
~Luigi M. Ugolini
Ballkani Qëndror
~Guillaume Lejean
Udhëtimet e para 1897 - 1905
~Franc Baron Nopça
Fiset Shqiptare
~Robert Elsie
Gegët dhe toskët
~Robert Elsie
Fisi i Kelmendit
~Robert Elsie
Në anijen "Danubio"
~Marcin Czerminski
Shebeniku (Sibenik)
~Marcin Czerminski
Skardona dhe Ujvara e Kërkës
~Marcin Czerminski
Nga Shqipnia e jugut
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Mesme
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Veriut
~Johann Georg von Hahn
Gryka e Kotorrit
~Marcin Czerminski

Fortifikimi

Kalaja shtrihet në majën dhe shpatet e një kurrizi shkëmbor. Në veri kurrizi bie thikë drejt përroit të Picakut, ndërsa në anët e tjera zbret drejt fushës me pjerrësi 40-45 °. Në juglindje ai lidhet me anën e një qafe, ku dhe kalon rruga për në luginën e lumit të Vlorës, me një terren të butë kodrinor.

Muret rrethues i përshtaten terrenit me vija të drejta duke rrethuar një sipërfaqe prej 2.5 ha, çka e kategorizon atë në kategorinë e polismave, qyteteve të vogla. Për shkak të terrenit të aksidentuar muret nuk u përmbahen izoipseve por vijojnë kryesisht ndeshas tyre me kthesa me kënd të gjerë (150°), të drejtë dhe të ngushtë (30°). Si i tillë konfiguracioni planimetrik i fortifikimit është i çrregullt, poliedrik. Ndonëse traktet e plotë ruhen deri në 50 m gjatësi kurtinat dhe kthesat nuk përforcohen me kulla a dhëmbëzime.

Një mur i brendshëm, tërthor me konturin e jashtëm, përvijon akropolin me planimetri trekëndëshe, konturi i të cilit përputhet atë të kështjellës mesjetare. Në veri dhe lindje muret e akropolit janë të përbashkët me rrethimin e jashtëm ndërsa në jug të veçantë. Si i tillë Borshi renditet në tipin e Qytetit të Shpatit me akropolin lart, si Zgërdheshi dhe Lisi, por në ndryshim prej tyre akropoli i Borshit është i njëkohshëm me rrethimin kryesor.

Në anën lindore një bllok pragu me folenë e kasës së portës (20 x 20 x 23 cm), 4 m larg hyrjes së kështjellës mesjetare, tregon se hyrja ndodhej pikërisht në këtë vend. Faqja shkëmbore e datuar nga ana e kasës në një lartësi 4,5 m tregon përmasat e saja të konsiderueshme. Muratura është pseudoizodomike prej blloqesh gëlqerori të latuar në formë katërkëndëshe (1-1.8 x 0,41 m): Brinjët e sipërme janë gjithnjë paralele dhe fugat horizontale, ndonëse nga njëherë të dhëmbëzuara. Kurtinat 3,30 m të gjera (fig.3) përbëhen prej dy faqeve të lidhura çdo 2.5 m tërthor me njëra-tjetrën dhe emplecton-i.

Balli i blloqeve është i mysët, i punuar me varre, ndërsa faqet anësore të latuara mirë. Brinjët anësore janë kryesisht të drejta dhe rrallë të pjerrëta. Në disa vende vërehet bashkimi i blloqeve me sipërfaqe të lakuar konkave-konvekse. Për peshimin me plumba në muret, çdo 16 m janë gdhendur kanale peshimi (12 x 5 cm), ndërsa skajet e kthesave janë pajisur me vija peshimi. Në terrenet e çrregullt boshllëqet kalohen po me blloqe drejtkëndësh, por me madhësi të vogël.

Në anën nga lindja rrethimit të qytetit i bas-hkëngjitet një shtojcë trapezoidale (0,8 ha). Në cepin verilindor muret përfshinë një shkrep duke krijuar një kullë. Muret e shtojcës janë punuar po me blloqe drejtkëndësh, por teknika e punimit ësh-të mjaft e dobët, me faqe bashkimi të palatuara , të thyera vrazhdët. Shtojca duket se përfshinte një lagje të shtrirë në këtë anë, por për shkak të ndonjë rreziku imediat, përkatësisht për shkak të kohës së pakët në dispozicion, ose për shkak të vështirësisë financiare, muret u ndërtuan me ngut dhe pa cilësi.

info@balkancultureheritage.com