Fusha bregdetare e Shijakut
Mitologjia Helene
~Jim Tierney
Qyteti antik
~Fustel De Coulanges
Origjina e Mendimit
~Jean Pierre Vernant
Struktura e simbolizmit ilir
~Aleksandër Stipçevic
Pirateria ilire
~Pierre Cabanes
Mbretërimi i Gentit
~Pierre Cabanes
Mesapët dhe gjuha e tyre
~Myzafer Korkuti
Arkitektura Sepulkrale
~Apollon Baçe
Vlora në mesjetë
~Konstantin Jereçek
Klementi i Ohrit dhe Shqipëria
~Dimitri Obolenski
Ajkuna kján Omerin
~Curraj – Epér (Mirash Gjoni)
Orët e Mujit
~Visaret e Kombit
Shqipëria e Lashtë
~Luigi M. Ugolini
Ballkani Qëndror
~Guillaume Lejean
Udhëtimet e para 1897 - 1905
~Franc Baron Nopça
Fiset Shqiptare
~Robert Elsie
Gegët dhe toskët
~Robert Elsie
Fisi i Kelmendit
~Robert Elsie
Në anijen "Danubio"
~Marcin Czerminski
Shebeniku (Sibenik)
~Marcin Czerminski
Skardona dhe Ujvara e Kërkës
~Marcin Czerminski
Nga Shqipnia e jugut
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Mesme
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Veriut
~Johann Georg von Hahn
Gryka e Kotorrit
~Marcin Czerminski

Fusha bregdetare e Shijakut

Fusha bregdetare që shtrihet në veri të gadishullit të Durrësit deri te kepi i Rodonit, po ta masim prej Bishtit të Pallës, asht nja 5 orë e gjatë dhe nja 3-4 orë e gjanë. Nga ana e lindjes e ndan prej fushës së Tiranës ai varg kodrash që e kemi përmendë disa herë. Vargu në fjalë del prej Krrabës dhe në fillim ecën paralel me bregun e detit prej jugut në veri, pastaj dalngadalë kthehet nga perëndimi dhe mbaron në buzë të detit me kepin e Rodonit, të cilin shqiptarët e quejnë Mushlli. Fusha e bregut të detit ka nji tokë shumë të mirë, ka nji popullsi mjaft të dendun dhe asht punue mirë.

Popullsia pjesërisht asht muhamedane, pjesërisht katolike, por katolikët formojnë shumicën dhe kanë famulli, nji në Jubë dhe nji në Bizë. Në tri fshatra gjinden koloni vllehe, të cilat janë ortodokse.

I gjithë ky qark quhet simbas pazarit të Shijakut, i cili asht nja 3 orë në verilindje të Durrësit. Lokaliteti gjindet në mes shumë fshatrave dhe përbahet vetëm prej pazarit; pastaj ka këtu edhe nji xhami. Banorët e qarkut vijnë këtu vetëm per ditë pazari (të premten) dhe të gjithë javën ai asht bosh.

Ai varg, që përmendëm ma sipër, i cili ndan këtë fushë bregdetare prej asaj të Tiranës, ndërpritet prej nji fushe nja 3/4 orë larg në jug të Prezës, fundi i së cilës asht nja 1/4 orë i gjanë dhe ka shumë ara prodhimtare. Kjo fushë lidh fushën e bregut të detit me atë të Tiranës, kështu që asht e mundun me udhëtue rehat prej Tirane në Durrës pa pasë nevojë me kalue ndonji kodër.

Rruga direkte prej Durrësi në Tiranë zgjat 8 orë dhe kalon në jug të kësaj fushe nëpër fshatin Ndërënjë (për veshin e huaj emri tingëllon si Dronj) (Ndroq - sh. i përk.). Ky gjindet në gjysmë të rrugës në bregun jugor të Erzenit dhe ka nji kështjellë në majë të nji kodre. Banorët janë të gjithë muhamedanë, ndër të cilët, si thonë, hakmarrja asht përhapë tepër.

Fshati ka ullishtat ma të mëdha të qarkut dhe formon pikën veriore të kufrit të rrethit të Peqinit, i cili, pra, shtrihet si nji rryp i ngushtë në mes të qarkut të Elbasanit dhe atij të Kavajës, prej jugut nga veriu.

Nja 5 minuta në lindje të fshatit kalon lumi pranë nji shkambi që asht 60-80 kambë i naltë dhe 200 kambë i gjatë. Këtu duhet ndreqë vit për vit rruga që shkon anës jugore të lumit, mbasi prishet prej ujnave të dimnit.

Ky vend i rrezikshëm quhet Karabojë (bojë e zezë) ose edhe Bye. Si duket te ky vend perandor Aleksi rrezikoi të kapej i gjallë prej normanëve që po e ndiqnin. Perandori e kishte kampin te kisha e Shën Kollit, në buzë të detit, pranë Petras (Shkambi i Kavajës - sh. i përk.), Robert Guiskardi kishte pushtuar Durrësin. Ky i fundit fiton betejën, perandori arratiset. Normanët e ndjekin pas deri te nji vend që quhej mala costa (Shkambi i keq), pranë të cilit kalon Erzeni. Këtu e mbërrinë anmiqtë dhe për pak qenë duke e zanë, por perandori e ngau kalin dhe ai u hodh matanë, duke e kalue në këtë mënyrë shkambin. Kështu Aleski shpëton prej ndjekësave dhe, duke ecë rrugë pa migë, arrin në Ohër mbas dy ditëve, gja që nuk asht ndonji marifet i madh. - Karaboja asht 5 orë prej bregut të detit.

Aty nga gjysma e rrugës Tiranë- Ndërënjë (Ndroq) rruga e kalon lumin mbi nji urë të re prej guri, pastaj largohet prej bregut të tij dhe shkon nga lindja për në Tiranë.

Pranë urës, nja gjashtë orë në jug të rrugës, gjindet Arbona, e cila, sikundër tregon gojëdhana, ka qenë nji qytet shumë i vjetër; sot banojnë këtu disa familje muhamedane që kanë ra shumë poshtë. Erzeni përshkon pjesën jugore të fushës bregdetare dhe derdhet në det, nji orë në veri të Bishtit të Pallës.
 

info@balkancultureheritage.com