Gjiri Adriatik
Mitologjia Helene
~Jim Tierney
Qyteti antik
~Fustel De Coulanges
Origjina e Mendimit
~Jean Pierre Vernant
Struktura e simbolizmit ilir
~Aleksandër Stipçevic
Pirateria ilire
~Pierre Cabanes
Mbretërimi i Gentit
~Pierre Cabanes
Mesapët dhe gjuha e tyre
~Myzafer Korkuti
Arkitektura Sepulkrale
~Apollon Baçe
Vlora në mesjetë
~Konstantin Jereçek
Klementi i Ohrit dhe Shqipëria
~Dimitri Obolenski
Ajkuna kján Omerin
~Curraj – Epér (Mirash Gjoni)
Orët e Mujit
~Visaret e Kombit
Shqipëria e Lashtë
~Luigi M. Ugolini
Ballkani Qëndror
~Guillaume Lejean
Udhëtimet e para 1897 - 1905
~Franc Baron Nopça
Fiset Shqiptare
~Robert Elsie
Gegët dhe toskët
~Robert Elsie
Fisi i Kelmendit
~Robert Elsie
Në anijen "Danubio"
~Marcin Czerminski
Shebeniku (Sibenik)
~Marcin Czerminski
Skardona dhe Ujvara e Kërkës
~Marcin Czerminski
Nga Shqipnia e jugut
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Mesme
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Veriut
~Johann Georg von Hahn
Gryka e Kotorrit
~Marcin Czerminski

Gjiri Adriatik

Adriatiku përbën një gji të pellgut mesdhetar. Mesdheu ka dete të tjera dytësore rë janë ca si shtojca të hapësirës detare kryesore. Por ama, Adriatiku është gati i mbyllur nga ana e jugut. Në pikën më të ngushtë, kanali i Otrantos është 72 kilometra i gjerë, me fjalë të tjera vetëm sa dyfishi i gjerësisë së ngushticës së Gjibraltarit. Nuk ka dyshim që Adriatiku nuk është një det i mbyllur si Deti i Zi. Ama ai nuk është as i hapur si Egjeu apo deti Tirren.

Në fund të fundit, kanali i Otrantos është një grykëderdhje shtratgjerë. Komunikimi me detin Jon nuk paraqet ndonjë vështirësi të veçantë. Vetë fati i detit Jon është i lidhur ngushtë me atë të Adriatikut. Kanali i Otrantos paraqet interes strategjik: fuqitë kryesore bregdetare janë përpjekur sa e sa herë që t’i mbajnë nën sundim të dyja brigjet e tij. Këtej vjen edhe vlera e ishujve që qëndrojnë si roje në dalje të kanalit. I ndodhur pranë brigjeve shqiptare, ku e kyç Gjirin e Vlorës, ishulli i Sazanit, një shkrep i ngushtë e pa ndonjë liman për të qenë, mori rëndësi vetëm në shekullin XX, kur, pas vitit 1920, Italia e ktheu në vegël të synimeve të saj ballkanike, si dhe më vonë, nga viti 1945 deri më 1960, kur marina ruse dislokoi atje disa nëndetëse. Vështrimi duhet hedhur më tej nga jugu, drejt Korfuzit, për të gjetur një ishull që, për shekuj me radhë, ka luajtur rolin e portierit të Adriatikut. Korfuzi ndodhet disi më i mënjanuar nga kanali i Otrantos, por largësia ndërmjet tij dhe brigjeve të Puljes nuk i kalon kurrë të 100 kilometrat dhe vetë ishulli është ku e ku më i madh, më pjellor e më i rehatshëm sesa Sazani. Sidoqoftë, ishujt Jonianë, ashtu si edhe brigjet kontinentale pas tyre, arrijnë të luajnë ndonjë rol të veçantë vetëm atëherë kur, në sajë të rrethanave politike, bëhen vegël në duart e fuqive rajonale.

Në jug të kanalit të Otrantos, vijat bregdetare shmangen gjithnjë e më larg njëra- tjetrës, aq sa deti Jon nuk është veçse një thjeshtim gjuhësor për të emërtuar hapësirat detare që kufizohen në njërën anë nga brigjet greke dhe në anën tjetër nga ato të Kalabrisë e Siqelisë. Krejt ndryshe nga Adriatiku, deti Jon hapet gjerazi në drejtim të jugut, deri në brigjet e Afrikës.

info@balkancultureheritage.com