Për agoran klasike, ky model ilustrohet me qendrën drejtkëndëshe të Apollonisë, të gjysmës parë. shek. IV p.e.s. Qendra me sipërfaqe 0.75 ha, konturohet nga i vetmi element arkitektonik i tij, nga shëtitorja në formë L-je. Shëtitorja me arkitekturë ritmike dhe të parënduar, ia mbyllte shikimit veriun dhe juglindjen, por i linte të hapur perëndimin: detin e kaltër dhe fushën e gjelbër mes qytetit dhe detit, çka krijonte një raport të privilegjuar me natyrën.
Në të kundërt me agoran gjeometrike të Apollonisë, agora 0.15 hektarëshe e Buthrotit është e çregullt, e ndrydhur mes shkëmbit të lartë të akropolit dhe murit rrethues të qytetit të poshtëm. Ndërtimet që e përbëjnë atë: stoa kurative (enkoimiterion), thesaurosi për depozitimin e të ardhurave dhe teatri i ndërtuar “me të ardhurat e hyut (Asklep)” lidhen me kryezotin Asklep të Butrintit.
Agora helenistike, e projektuar që në fillim si e tillë, ilustrohet nga agora e Bylisit, e ndërtuar njëdorazi me qytetin në fund të shek. IV p.e.s. Formulimi dhe perceptimi i saj, ndryshe nga Apollonia, nuk u bazua në një element të vetëm, tek shëtitorja, por në disa elemente: Në korpuset e dy shëtitoreve të veçanta, jugores dhe asaj në formë L-je, tek kompleksi i teatrit, dhe shkallarja e stadiumit. Ky formulim dhe bashkërendim i tyri u krye në respekt të plotë të mjedisit dhe shfrytëzim maksimal të mundësive që ofronte mjedisi. Në këtë raport agora u mbyll ndaj veriut dhe lindjes që nuk ofronin ndonjë peizazh dhe mbeti e hapur drejt jugut dhe perëndimit, ku vështrimit i shpalosej peizazhi më ekselent i mundshëm: meandrat e argjendta të Aoos/ Vjosës të nervozuara dhe shpeshtuara gjithnjë e më tepër para derdhjes në det dhe fjolla e kaltër e Adriatikut me siluetat e Karaburunit dhe Sazanit mbi vete. Evolucionin e modelit parahelenistik drejt modelit helenistik e ilustron po Apollonia: Nëse shëtitorja e shek. IV p.e.s. ishte e njëtrajtshme në rritëm dhe hapësirë, shëtitorja e re, e fillimit të shek. III p.e.s., u formulua nga dy njësi: prej krahut të trashëguar jugor dhe korpusit të ri Veri-Lindor.
Të dyja këto njësi nuk u bashkuan më me kënd të drejtë si në shëtitoren e mëparshme, por me kënd të gjerë (110°), çka solli kalimin nga forma e ngurtë gjeometrike drejtkëndëshe e sheshit në një formë të lirë trapeze. Nëpërmjet këtij ritrajtimi, perceptimi volumor i sheshit ndryshonte sipas rakursit të vështrimit të objektit, përkatësisht pozicionit të vizitorit në shesh. Kjo e shprishi monotoninë e mëparshme dhe i solli sheshit lehtësim dhe puls. Në ndryshim nga qytetet klasike greke, ku tempulli është pjesëtar dhe bashkëformulues i agoras, tempulli mungon në sheshet e qyteteve ilire. Këtë rregull duket sikur e thyen agora/temenosi i Buthrotit, në të cilën gjendet edhe tempulli i Asklepit. Por edhe në këtë rast nuk kemi të bëjmë me një tempull të mirëfilltë, por me një thesauros vocërrak që shërbente për ruajtjen e të ardhurave nga sanatoriumi i Asklepit.
Në të kundërt me tempujt, teatri është i pranishëm në formulimin urbanistik, në një raport evolutiv në kohë: Nëse teatri në Gitana (shek. V p.e.s.), ndodhet jashtë qytetit, në Kasopea ai hyn në qytet, por në skaj ku i kthen me indiferencë shpinën e zhveshur ishujve të fundit të banimit. Kjo mospërfillje vjen e zbutet në shek. IV p.e.s.: Ndonëse teatri i Apollonisë (gjysma e parë e. shek IV p.e.s.) nuk merr pjesë direkt në formulimin e sheshit, ai nuk është më gjysmë kilometri larg tij si në Kasopea, por 100 m pranë agorasë. Ndërfutja e teatrit në agora dhe kthimi i tij në një element formulues të saj, ndodhi nga gjysma e dytë e shek. IV p.e.s. Shembullin e parë për këtë e jep teatri në Buthrot, i cili i hapi vend vetes duke ngrënë dy seksione të stoas kurative. Teatri u bë përfundimisht pjesë integrale e shesheve në fillim të shek. III p.e.s: në Bylis ku u ndërtua me një frymë me sheshin dhe shëtitoret dhe në Kasopea, ku teatri i fillimit shek. III p.e.s. nuk u ndërtua më periferive si teatri i parë i shek. V p.e.s., por drejt e në agora, duke e konturuar atë.