Nikaia, kryeqendra e parë e Bylinëve, ndodhet 1 km larg Bylisit, kryeqendrës së mëtejshme të koinonit.
Teatri i saj,101, nuk është pjesë e agorasë së cilës i kthen me indiferencë shpinën. Teatri ndodhet rreth 80 m larg qendrës, në mes të shpatit lindor, i cili përtej skenës nis e rrëzohet me shpejtësi. Nga shkallarja e hapur drejt lindjes (57°), shikimi përplaset me peizazhin e valëzuar dhe monoton të kodrave të Mallakastrës së Egër.
Shkallarja. Shkallarja me rreth 25 rreshta, i brenda-shkruhet një strukture mbajtëse drejtkëndëshe (53 x 28 m) e harkuar nga pas. Këndi i pjerrësisë së shkallares është 26 0 dhe lartësia nga niveli i orkestrës 8 m. Sipas këtyre përmasave, teatri ka pasur një kapacitet për 2900- 3300 spektatorë.
Formën e harkuar shkallarja e fitoi nëpërmjet prerjes së shkëmbit. Rreshtat e ndenjëseve u montuan në këto prerje ose u mbështetën në strukturën mbajtëse. Kjo e fundit përbëhet prej tufave të mureve rrezore dhe mureve koncentrike, ndërprerja e të cilave me njëri-tjetrin krijon arka të zbrazëta të mbushura me dhe e cifla guri. Në ballinën e majtë të shkallares, muret koncentrike përfundojnë në trajtë kontrafortesh (1.10 x 0.45 m) që synojnë të rrisin qëndrueshmërinë e murit. Bankat e rreshtit të parë, të spektatorëve të shquar (proedria), janë punuar me blloqe të veçanta dhe bashkuar në varg. Në shumicën e tyre ato janë punuar nga një bllok i vetëm dhe rrallëherë janë dycopëshe (tip 1 a,b). Ndenjëset janë profiluar për mbledhjen e gjurit dhe kanë mbështetëse shpine. Rreshtat e tjerë janë të thjeshtë, të tipit ekonomik (Eretria 3), me seksion kuadratik (0,42 x 0,83 m). Numrat në disa prej tyre, tregojnë se ato montoheshin sipas një radhe të caktuar.
Kalimi i artistëve në orkestër dhc i spektatorëve të shquar në vendet e tyre, kryhej vetëm nëpërmjet korridorit të majtë, drejtvizor dhe të ngushtë (1.50 m). Në të kundert, ky korridor mungon nga ana e djathtë. Si e tillë masa e spektatorëve kalonte për në teatër nga sipër dhe anët. Muratura e ballinave është pseudo-izodomike, me blloqe guri me faqe të rrafshëta. Disa prej blloqeve, si në Buthrot, mbartin mbishkrime për lirimin e skllevërve ose dhënie qytetarie. Vendosja e një pjese kokëposhtë ose gdhendja e tyre pjesore, tregon rindërtimin e ballinave, gjasisht pas ndonjë tërmeti.
Orkestra e rrafshuar në shkëmb nuk është rigorozisht rrethore, por ka trajtën e gjysmë elipsit të deformuar. Rrethi i saj hipotetik prek ballin e skenës. Kanali për largimin e ujërave (euripof) me diametër 11.30 m, përvijon orkestrën menjëherë pas mbështetëses së këmbëve të rreshtit të parë. Kanali është primitiv, i gdhendur në shkëmb në formën e një ulluku (25x5cm), çka tregon se taban i orkestrës ka qenë shkëmbi i rrafshuar, i pambuluar me dhe të ngjeshur. Skena. Ndërtesa skenike ka qenë dykatëshe, me planimetri në formën e shkronjës T (16,40 x 7,60 m), rreth 4.70 m e lartë. Prej saj ruhen gjurmët e themelit të gdhendur në shkëmb dhe pak blloqe.
Kati i parë përbëhej prej mjedisit poshtë palkut (hypologeion), të lidhur me mjedisin poshtë skenës (hyposkenë). Stilobati 16.4 metërsh mund të mbante 10 kolona, duke krijuar 11 hapësira 1.25 metërshe, për pinakes a perde.
Kati i parë reflektohej në të dytin me palkun skenik 16.4 m të gjatë, ballin e skenës (10 m), gjasisht me tre thyromata, dhe passkenën (9 x 4.2 m ).
Tipologjia dhe datimi. Në fund të shek IV p.e.s., kryeqendra e Bylinëve kaloi nga Nikaia në Bylis. Largësia midis tyre, fiks 1 km, i tregon ato dy lagje/qytete të po së njëjtës kryeqendër. Pavarësisht se të dy ata jetonin një jetë të përbashkët, në Bylis u ndërtua një teatër i ri me kapacitet sa dyfishi i teatrit të Nikaias. Në këtë koniunkturë të re, teatri i Nikaias u kthye në teatrin qytetar të dyqytetshit Bylis/ Nikaia, duke ia kaluar rolin e teatrit të koinonit Bylisit. Me një optikë të tillë, Në këtë raport datimit të teatrit në Nikaia para atij të Bylisit, i mungon baza logjike. Brendashkrimi i shkallares në një strukturë mbajtëse, haset në Buthrot, Kassopea 2, Nea Pleuron (Etoli) dhe jashtë arealit në Morgantina, Akron (Magna Graecid) dhe Assos (Azi e vogël). Ngjashmërinë më të madhe teatri i Nikaias e ka me Morgantinan (çereku 3 i shek. IV p.e.s.). Forma primitive e kanalit të ujërave të shiut, ulluku i ngushtë i gdhendur në shkëmb, dëshmohet vetëm në dy teatro të datuar prerë në fillim të shek. IV p.e.s., në Argos dhe Assos. Krahas kësaj, forma e çrregullt eliptike e orkestrës dhe korridoret tepër të ngushtëa anësore, janë tipare të teatrove të hershëm.
Formula e dhënies së qytetarisë në blloqet e ballinave të shkallares, është e çerekut 2. të shek. IV p.e.s. dhe nuk haset më në shek. III p.e.s. Po kësaj kohe i përket dhe kolegji i demiurgëve, i përmendur nga mbishkrimet. Ky datim mbështetet edhe nga vetë karakteri i shkronjave të mbishkrimeve. Nisur nga këto, teatrin në Nikaia e shohim të gjysmës parë të shek. IV p.e.s., hipotetikisht të çerekut parë.