Perveç shtrigave dhe magjistareve, ne Shqiperi ka edhe shume shpirtra te keqij. Keto jane ’’oret”, oret nuk jane djajte e zakonshem te njohur nga krishterimi; ato jane mbeturina te disa besimeve parakristiane dhe shihen zakonisht naten, si shkendija zjarri dhe qe upelqen t'u dalin perpara udhetareve qe t’i ndalojne te vazhdojne rrugen e tyre ose sillen rreth tyre duke i hutuar krejtesisht. Nje here, Ton Preka duke udhetuar riga Shkodra ne Gjakove, u ndalua ne rruge ne kete menyre. Vetem nje gje mund te besh ne kete rast, te presesh deri sa te kendoje kendesi i pare, kur ato zhduken menjehere.
Nje fleter kenaqesi e tyre eshte qe t’u hipin kuaj ve naten dhe te lidhin nyje krifen e tyre. Keto nyje s'duhet te zgjidhen ne asnje menyre. Oret ruajne, gjithashtu, edhe thesaret e fshehura dhe, duke i hutuar ata qe i kerkojne, nuk lejojne qe te gjenden ata.
Ne pergjithesi, besojne se oret jane femra.
Shume magji rrethojne thesaret e fshehura. Neper tere Ballkanin ka nje besim ne mase per thesare te fshehura ne kohe te vjetra. Ata qe i kane fehehur ia kane dorezuar tokes si ”amanet” dhe toka mund fi ktheje perseri vetem me ane te formulave te caktuara. Nje njeri qe nuk i di keto formula mund te gennoje pikerisht te vendi ku ndodhet thesari e te mos gjeje asgje tjeter perveQ shkopinj dhe gure. Ne malesi me treguan shembuilin e nje njeriu qe groposi disa te holla ne rreze te nje peme dhe, ne te njejten kohe, duke kerkuar nga toka qe te mos i dotezoje ato deri sa dy minj te teihiqnin nje karroce rreth pemes. Per fat, nje njeri qe po kalonte aty afer, e degjoi kete. Ai u kthye ne shtepi, zuri dy minj, i zbuti ata dhe me veshtiresi u vuri takemet dhe i mbrehu ne nje kuti te vogel. Pastaj, shkoi te pema, u grahu minjve me karroce rreth saj dhe, si germoi te vendi, i gjeti parate. Une u vura ne dukje sekete gje ai mund tabente shume mire pa qene nevoja te shqetesohej per te zehe minjte dhe f i sterviste ata, por me siguronin se kjo gje ishte e pamundur. Toka nuk do te kishte dorezuar ate qe mbante fehehur. Shume kohe dhe koke^aije eshte shpenzuar duke kerkuar thesare. Ajo ka ?uar ne shkaterrimin e materialeve qe ndoshta do te kishin shume vlere, sepse, kur shume kesi varresh te lashte jane hapur dhe nuk eshte gjetur asgje ve$se ca ene dhe copabronzi ose hekuri, kerkuesit e thesareve, te terbuar per shnderrimin e thesareve ne gjepura te tilla nga qe ata nuk dinin formulen, i kane shkaterruar fare ato.
Nje menyre per te zbuluar thesarin eshte shpemdarja e nje shtrese bin druresh permbi vendin ku besohet se gjendet ai. Te nesermen ne mengjes, ne qofte se aty ka gjunne te ndonje zoguosekafehe dhelpre,deleetj. njekrijeseetilleduhetflijuar ne ate vend. Shume shprese jep kafeha ose shpendi i zi, pa ndonje shenjetebardhe.
Ne shume vende qe shkoja, me duhej ta njoftoja kryetarin e fisit, qysh ne fillim, se nuk kisha ardhur per te kerkuar thesare.
Por ato kohe te bukura kane kaluar. Ne Shqiperi tashti kerkojne per nafte dhe, ve$se ne mos pranofte toka fua jape, se ate do ta gllaberojne spekulatoret e huaj.
Nje here me moren ne nje rruge te lodhshme ne Berishe Per shpjeguar një mrekulli. Ne nje masiv te madh shkembi ishte një zgaver e lehte ne te cilen mund te futej dora e njeriut dhe, afer saj, nje renie toke qe mendohej te ishte gjurma e thundres se nje mushke. Te dyja ishin rezultat i veprimeve natyrore mbi shkembin. Por, sipas teorise se vendesve, shekuj me pare, kur shkembi ishte i bute, nje njeri kishte fshehur nje thesar dhe kishte here qe shkembi te rridhte siper tij. Pastaj, te vendi ai kishte here shenjen me doren e tij dhe me gjurmen e kafshes. Po te mos thuhej formula qe duhej, nuk do te kishte dobi asgje dhe le te behen plasje sa te duash, prape, pa formulen nuk vlenin. Me kot u thashe se keto shenja nuk kishin asnje kuptim. Njerezit qe me shoqeronin e qe ishin te eksituar nuk me lane te ikja deri sa te ’’shkruaja” (d.m.th. te vizatoja) shenjat dhe t’u premtoja se, ne qofte se ne Angli do t’i shpjegonin ato, une do te kthehesha dhe do t'u tregoja atyre se si te gjenin thesarin.
Shenjat e thundres jane gje e mire ne Ballkan. Nje te tille ma treguan ne brigjet e Liqenit te Prespes dhe thoshin se kjo ishte e Sharacit, e kalit magjik te Marko Kralevi^it; kurse ne nje shpelle, ne shpatet e Lovqenit, ne Mai te Zi, me treguan si nje mrekulli te madhe nje grope te vogel te rrumbullaket nje gjurme thundre, gjithashtu ”e here kur shkembi ishte i bute.” Kerstoja e quante te mundshme qe Marko Kralevi ta kishte lidhur nje here Sharacin ketu dhe shume njerez me kerkonin mendimin tim per kete. Ne oret e gjata, te lodhshme, duke ruajtur dhite ne mal, njerezit kalojne kohen me keto hamendje dhe trillojne gjithfare fantazish rreth tyre. Te lodhshme dhe te pambarim jane ato ore. Une s’kam pare njeri qe te mos fliste tere neveri per kohen qe i ishte dashur te ruante bagetite kur kishte qene i ri. Shpesh, me kerkonin te ndertoja ndonje punishte ku njeriut i jepej buka e mjaftueshme sa per nje dite pune dhe te mos ishte nevoja te ruamn dhite ne mal. Te huajt po fillojne tani punime te reja, por une dyshoj se nga kjo do te vije lumturia qe pritet.
Ne faqe te kodres, ne te majte te miges nga Gjakova ne Prizren, me thane se ishte nje shpelle magjike qe permbante nje qytet te lashte. Ne te nuk ka asnje qenie te gjalle, megjithate, pazari eshte plot me fruta te shijshme, mish, rroba. Te pakte jane ata qe kane mundur te hyjne ne te, sepse ajo ruhet nga ”oret”. Nje njeri duke u endur hyri brenda dhe askush s'e preku derisa ai deshi te marre di?ka ne pazar. Gjarperinj te zjarrte iu sulen, P^ntari qe mbante te ndezur iu shua dhe ai me veshtiresi te medha arriti te hyija ku e gjeten pa vetedije. S’ka dyshim se kjo nuk guxonte te. me shoqeronte te vendi.