Sulltan Mustafai III 1757-1774
Mitologjia Helene
~Jim Tierney
Qyteti antik
~Fustel De Coulanges
Origjina e Mendimit
~Jean Pierre Vernant
Struktura e simbolizmit ilir
~Aleksandër Stipçevic
Pirateria ilire
~Pierre Cabanes
Mbretërimi i Gentit
~Pierre Cabanes
Mesapët dhe gjuha e tyre
~Myzafer Korkuti
Arkitektura Sepulkrale
~Apollon Baçe
Vlora në mesjetë
~Konstantin Jereçek
Klementi i Ohrit dhe Shqipëria
~Dimitri Obolenski
Ajkuna kján Omerin
~Curraj – Epér (Mirash Gjoni)
Orët e Mujit
~Visaret e Kombit
Shqipëria e Lashtë
~Luigi M. Ugolini
Ballkani Qëndror
~Guillaume Lejean
Udhëtimet e para 1897 - 1905
~Franc Baron Nopça
Fiset Shqiptare
~Robert Elsie
Gegët dhe toskët
~Robert Elsie
Fisi i Kelmendit
~Robert Elsie
Në anijen "Danubio"
~Marcin Czerminski
Shebeniku (Sibenik)
~Marcin Czerminski
Skardona dhe Ujvara e Kërkës
~Marcin Czerminski
Nga Shqipnia e jugut
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Mesme
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Veriut
~Johann Georg von Hahn
Gryka e Kotorrit
~Marcin Czerminski

Sulltan Mustafai III 1757-1774

Lufta me Rusinë

Pas vdekjes së Sulltan Mahmudit, vendin ia zuri i vëllai, Osmani III (1754-175.7), por, gjatë simdimit të tij të shkurtër, nuk pati asnjë ngjarje me vlerë të veçantë për fu përmendur. Ai vdiq pas tre vjetësh dhe u pasua nga Mustafai, djali i Ahmedit III.

Sulltan Mustafai III përfitoi nga shërbimet e Baronit de Tott. Sulltani besonte se zgjerimi rus e kishte bërë luftën të paevitueshme, por Sadrazami i tij, Ragib Pasha (1756-1763), që ishte i ditur dhe i zgjuar, ia argumentoi se ushtria osmane ishte shumë e dobët për të luftuar kundër Rusisë. "Ai kishte të drejtë për vlerësimin e tij të situatës ushtarake: ushtritë evropiane kishin filluar të disiplinoheshin, ndërkohë që ushtria osmane, në të kimdërt, ishte e shthurur. Dhe, ai duhet të kishte marrë masat e nevojshme për ta përmirësuar situatën, edhe pse nuk i mori. Kjo mund të ketë ndodhur, për shkak se nuk kishte më shpresë, apo për shkak se një rinovim i ushtrisë ishte shumë i rrezikshëm. Mosha e tij, gjithashtu, mund të ketë qenë një faktor ndikues: ai ishte mes të gjashtëdhjetave apo të shtatëdhjetave. Për këtë arsye, mund të themi se, në gjysmën e dytë të shekullit të 18-të, Devleti Osman e kishte humbur në një masë të konsiderueshme dinamizmin e tij.

Ndërkohë Mbretëresha Katerina, me origjinë gjermane, në vitin 1174/1761, kishte punuar në fshehtësi për vrasjen e bashkëshortit të saj, Carit rus Petër III, dhe më pas i zuri vendin. Në mënyrë që të fitonte mbështetjen e popullit rus, ajo ndërhynte në mënyrë aktive në çështjet e Polonisë, dhe bënte përpjekje për të zgjeruar territoret e saj drejt Turkestanit. Dinjitarët polakë (që në vend njiheshin me emërtimin bari) i kërkuan ndihmë Devletit Sublim Osman, me arsyetimin se pasi rusët të arrinin të mermin Poloninë, ata do të hidheshin në sulm kundër osmanëve. Ata premtuan gjithashtu se do t'iu jepnin osmanëve Podoljen.

Çështja e luftës me Rusinë pati debate të nxehta në oborrin osman, ku disa këshilltarë të dobët dhe hipokritë mbështetën qëndrimin e sulltanit. Por, Veziri i Madh me përvojë Sadrazami Mehmed Pasha, djali i Muhsin Pashait, që ishte caktuar në drejtimin e Hotinit dhe Ozit (Odesës), diskutoi fuqishëm kun-dër zhvillimit të kësaj lufte, pasi duhej që më parë të ndër-merreshin përgatitjet e duhura, dhe të fumizoheshin kështjellat në pikat kufitare, ndaj dhe u zëvendësua nga Hamza Pasha. Në vitin 1769, ambasadori ms u thirr dhe u paralajmëma për evakuimin e menjëhershëm të tmpave të vendit të tij nga Polonia. Ai kërkoi kohë për të marrë udhëzimet nga qeveria e tij, por osmanët e kuptuan se ai po kërkonte të fitonte më shumë kohë, dhe e burgosën. Me këtë veprim, duket se osmanët kishin dashur ta mbanin atë si peng, në këmbim të garan-cisë për sigurimin e tregtarëve muslimanë, që ndodheshin në Rusi.

Më pas, Hamza Pasha u shkarkua nga detyra për shkak të problemeve të tij psikiatrike dhe në vendin e tij u emërua Mehmed Emin Pasha. Sadrazami i ri marshoi drejt Danubit, edhe pse trupat osmane nuk ishin të stërvitura për luftë. Ushtria ruse rrethoi kështjellën e Hotinit, por Molldovarixhë Ali Pasha dhe Hani i Krimesë, Devlet Gëraji (sund.1769-70, 1775-77), e detyruan atë të tërhiqej dhe të largohej.

Megjithatë, Sadrazami, që ishte dhe Serdar-ë Ekrem (kryekomandanti më i nderuar) e kuptoi se ushtria e tij ndodhej në kushte kritike dhe kërkoi të jepte dorëheqjen nga posti. Ai u zëvendësua nga Molldovanxhë Ali Pasha në vitin 1183/1769, që si kapërceu lumin Turla, bllokoi njësitë ushtarake moskovite. Këto zhvillime e vendosën Mbretëreshën Katerina II në një pozitë të vësh-tirë, që do të ishin shoqëruar edhe me shpërthimin e kryengritjeve në Shën Petërburg, që në atë kohë ishte kryeqyteti i Rusisë, nëse rënia e papritur e shirave nuk do të kishin fryrë rrjedhën e lumit Turla, që prishi urën mbi të.

Disa njësi ushtarake osmane u kthyen me varka, ndërsa njësi të tjera u shpërndanë dhe kështjella e Hotinit iu la rusëve pa luftë. Trupat ruse depërtuan në Vllahi e Moldavi, dhe sulmuan kështjellat e Benderit dhe Ozit (Odesës), por nuk arritën t'i mermin. Ndërkohë, Ali Pasha ishte shkarkuar nga detyra dhe ishte zëvendësuar nga Halil Pasha, djali i Ivaz Pashait, që kaloi Danubin dhe së bashku me Kapllan Gërajin, e futën në grackë ushtrinë ruse të komanduar nga Romanovi. Edhe pse ushtria ruse u gjend në një pozitë dëshpëruese, të ngjashme me atë të betejës së Prutit të vitit 1711, ushtria osmane e harxhoi kohën duke fortifikuar pozidonet e saj, në vend që të ndërmerrte një sulm të menjëhershëm, përpara se trupat ruse të arrinin të riorganizoheshin. Edhe pse më të pakët në numër, forcat më të stërvitura dhe më të disiplinuara ruse e mundën ushtrinë osmane në vitin 1184/1770.

Sulmi rus kundër Krimesë

Në vitin 1185/1771, një ushtri e madhe ruse sulmoi Krimenë, mundi Hanin e saj, Selim Gërajin, dhe burgosi valiun Osman të Kefes, Ibrahim Pashanë. Mareshali rus Romanov marshoi drejt Silistres në vitin 1187/1773, por, pasi pësoi humbje të mëdha, u tërhoq në pjesën veriore të Danubit. Populli i Krimesë kërkoi ndihmë dhe Muhassili i Xhanikut (mbledhësi i taksave të Samsimit) el-Haxh Ali Beu, grumbulloi 20.000 ushtarë me mbështetjen e trupave të Krimesë. Gadishulli do të ishte çliruar me forcë, nëse një traktat paqeje nuk do të ishte lidhur me Rusinë. Sulltan Mustafai vdiq në vitin 1188/1774 nga apopleksia (paralizë e trurit) dhe vëllai i tij, Abdylhamidi, u bë sulltan osman.

info@balkancultureheritage.com