Ushtrime në hedhjen e heshtave prej plumbi
Është e nevojshme, gjithashtu, që ushtarët e rinj të stërviten në hedhjen e heshtave prej plumbi, të cilat njihen me emrin martiobarbule. Dhe në të vërtetë në Ilirik kishte më parë dy legione që numëronin gjashtë mijë ushtarë dhe që quheshin martiobarbulë, sepse i përdomin me zotësi dhe guxim këto heshta. Dihet se nëpërmjet këtyre kanë qenë fituar me guxim, për një kohë të gjatë, të gjitha luftërat dhe në një shkallë të tillë, sa që Diokletiani dhe Maksimiani, kur u bënë perandorë, për nder të guximit të tyre, vendosën që martiobarbulët të quhen jovianë dhe herkulianë dhe thuhet se u pëlqenin më tepër nga gjithë legionet e tjera. Ata mbajnë zakonisht nga pesë martiobarbule të vendosura në mburojat e tyre dhe kur i hedhin në rastin e volitshëm, duket se ato pothuajse zëvendësojnë shërbimin e shigjetarëve, megjithëse të armatosur me mburoja. Dhe me të vërtetë ata i plagosin armiqtë dhe kuajt e tyre jo vetëm para se t'u afrohen, por bile dhe në largësi që arrihen me heshtat që hidhen.
Çfarë lloj armësh përdornin të vjetrit
Vendi e kërkon që të përpiqemi të tregojmë se me çfarë lloj arme duhet të pajisen dhe të mbrohen ushtarët e rinj. Në këtë drejtim zakoni i vjetër është zhdukur fare. Dihet se këmbësorët tonë nuk kanë armë mbrojtëse, megjithëse nga shembulli i kalorëve gotë, hunë dhe alanë ngjan që këto armë të kenë qenë të dobishme. Dhe me të vërtetë që nga themelimi i Romës dhe deri tek koha e Gratianit hyjnor, këmbësoria gjithmonë ka qenë e mbrojtur me robe të hekurta dhe me përkrenare. Por kur, për arsye të pakujdesisë dhe të përtesës, nuk zhvilloheshin më stërvitje fushore, ushtarëve filluan t'u duken shumë të rënda armët, të cilat ata rrallë i vishnin. Dhe a hiqte këmishat e hekurta dhe pastaj edhe helmetat metalike. Kur ushtarët tonë futeshin në luftim me gotët, me gjoks dhe kokë të zbuluar, ata shpesh vriteshin nga shigjetat e shumta. Dhe bile pas shumë mundjesh, të cilat sollën shkatërrimin e shumë qyteteve të mëdha, askush nuk u kujdesua që t'ua kthente këmbësorëve qoftë parzmoret, qoftë edhe helmetat e tyre... Pothuaj deri në ditët tona ka mbetur zakon që të gjithë ushtarët të mbajnë kësula lëkure, të cilat quhen panone. Kjo bëhet që ushtari, i cili gjithmonë mban diçka në kokën e tij, në kohën e luftimit të mos e ndjejë peshën e rëndë të përkrenares.
Mbi detyrën e prefektit të zejtarisë
Përveç kësaj legioni ka zdrukthëtarë, muratorë, karpentierë, farkëtarë, piktorë dhe zejtarë të tjerë që dinë të ndërtojnë shtëpi, lëme dimërore, makina luftarake, kulla lëvizëse druri dhe mjete të tjera, me të cilat ose zaptohen qytetet armike, ose mbrohen qytetet e tyre. Këta zejtarë ose duhet të bëjnë armë të reja, karroca dhe lloje të tjera makinash luftarake, ose të rregullojnë të shkatërruarat. Legionet kishin gjithashtu punishte armësh për mburoje, parzmore, harqe dhe shigjeta, heshta që hidhen, përkrenare dhe çdo lloj tjetër arme. Kujdesi kryesor i tyre ishte që në lëm të mos mungonte asgjë që ishte e nevojshme për ushtrinë, dhe kjo në një shkallë të atillë, sa që kishin bile edhe kunikularë, të cilët simbas zakonit të besëve gërmonin llagëme nën tokë, dhe pasi çponin themelet, hynin papritmas, për të pushtuar qytetet e armiqve. Kryetar i tyre i veçantë ishte prefekti i zejtarëve.
Pse quhen liburne
Në kohë të ndryshme ka pasur shumë provinca që ishin shumë të fuqishme në det dhe për këtë arsye ka pasur dhe lloje të ndryshme anijesh. Por kur Antoni u mund nga Augusti në betejën e Aktit me ndihmën e anijeve libume, u bë e qartë me provën e një lufte kaq të madhe, se anijet libume ishin më të përshtatshme se të tjerat. Prandaj perandorët romakë e ndërtuan flotën e tyre me anije të ngjashme, duke marrë edhe emrin e tyre. Ja përse anijet e luftës ndërtohen tani në të njëjtin model dhe quhen libume, sipas emrit Libumia, që është pjesë e Dalmatisë me kryeqendër qytetin Jadertina.
Mbi përmasat e liburneve
Përsa i përket madhësisë, liburnet më të vogla kanë nga një sërë lopatash secila, pak më të mëdhatë nga dy dhe ato me përmasa më të përshtatshme kanë nga tri ose katër e nganjëherë nga pesë sërë lopatash. Kjo nuk duhet të na duket kaq e madhe, kur na kumtohet se gjatë luftës së Aktit sulmuan anije më të mëdha që ishin me gjashtë sërë lopatash ose më tepër...