Datimi i pikturës së vjetër
Mitologjia Helene
~Jim Tierney
Qyteti antik
~Fustel De Coulanges
Origjina e Mendimit
~Jean Pierre Vernant
Struktura e simbolizmit ilir
~Aleksandër Stipçevic
Pirateria ilire
~Pierre Cabanes
Mbretërimi i Gentit
~Pierre Cabanes
Mesapët dhe gjuha e tyre
~Myzafer Korkuti
Arkitektura Sepulkrale
~Apollon Baçe
Vlora në mesjetë
~Konstantin Jereçek
Klementi i Ohrit dhe Shqipëria
~Dimitri Obolenski
Ajkuna kján Omerin
~Curraj – Epér (Mirash Gjoni)
Orët e Mujit
~Visaret e Kombit
Shqipëria e Lashtë
~Luigi M. Ugolini
Ballkani Qëndror
~Guillaume Lejean
Udhëtimet e para 1897 - 1905
~Franc Baron Nopça
Fiset Shqiptare
~Robert Elsie
Gegët dhe toskët
~Robert Elsie
Fisi i Kelmendit
~Robert Elsie
Në anijen "Danubio"
~Marcin Czerminski
Shebeniku (Sibenik)
~Marcin Czerminski
Skardona dhe Ujvara e Kërkës
~Marcin Czerminski
Nga Shqipnia e jugut
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Mesme
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Veriut
~Johann Georg von Hahn
Gryka e Kotorrit
~Marcin Czerminski

Datimi i pikturës së vjetër

Lidhur me këtë problem dëshiroj të vë në dukje, që në fillim, se datimi i pikturës së vjetër të Kishës së Rubikut rezulton, pa asnjë dyshim, jo më i vonë se i gjysmës së parë të shek. XII. Për këtë fakt, ne mendojmë se problemi duhet analizuar jo i veçuar, por i ndërthurur me pjesët e tjera të kishës, që, pa dyshim, do të ndihmojnë sadopak në datimin e pikturës së monumentit, me një përafri me siguri më të madhe nga ç'është realizuar deri më sot nga autorët e tjerë.

Piktura e vjetër e Kishës së Rubikut, fatkeqësisht, sot paraqitet shumë e dëmtuar, sa nuk mund të shërbejë më për hulumtime të hollësishme që mund ta saktësonin më tej këtë problem. Veç kësaj, mbishkrimi latinisht qëndron shumë lart mbi apsidë, aq sa edhe përpara dëmtimit të fundit të pikturës ai lexohej me shumë vështirësi. Kjo rrethanë më pengoi edhe mua të realizoj transliterimin e mbishkrimit, ashtu siç do të kishte qenë dëshira ime e plotë.

Nga struktura e murit lindor të kishës, që është ruajtur deri më sot, si dhe nga stili i plkturës së vjetër, që ndodhet i pikturuar mbi këtë mur e mbi apsidë, rezulton se muri i ka shpëtuar rrënimit që i bëri kishës princi i Arbrit Andrea Vrana më 126610 11. Me rindërtimin që iu bë kishës, muri lindor u përfshi në strukturën e kishës dhe ka mbetur si mur i saj lindor deri më sot. Mbishkrimi greqisht, që mezi dallohet nëpër rreshtat e latinishtes, duhet të jëtë një mbishkrim më i vjetër i monumentit dhe ndoshta është mbuluar qëllimisht me ngjyra me rastin e prekjes së pikturave bizantine të kishës nga një dorë piktori e re, me rastin e rindërtimit të kishës prej vitit 1265-1266. Ne shprehim, gjithashtu, bindjen, se edhe mbishkrimet e tjera në gjuhën latine, të vëna mbi pikturat e vjetra bizantine të kishës, duhet të jenë të po atij piktori që ka riprekur pikturën e vjetër bizantine të monumentit. Këtë e tregon qartë edhe paleografia e përdorur nga piktori latin.

info@balkancultureheritage.com