Detyrimet e komunave qytetare ndaj sundimtarit të provincës
Mitologjia Helene
~Jim Tierney
Qyteti antik
~Fustel De Coulanges
Origjina e Mendimit
~Jean Pierre Vernant
Struktura e simbolizmit ilir
~Aleksandër Stipçevic
Pirateria ilire
~Pierre Cabanes
Mbretërimi i Gentit
~Pierre Cabanes
Mesapët dhe gjuha e tyre
~Myzafer Korkuti
Arkitektura Sepulkrale
~Apollon Baçe
Vlora në mesjetë
~Konstantin Jereçek
Klementi i Ohrit dhe Shqipëria
~Dimitri Obolenski
Ajkuna kján Omerin
~Curraj – Epér (Mirash Gjoni)
Orët e Mujit
~Visaret e Kombit
Shqipëria e Lashtë
~Luigi M. Ugolini
Ballkani Qëndror
~Guillaume Lejean
Udhëtimet e para 1897 - 1905
~Franc Baron Nopça
Fiset Shqiptare
~Robert Elsie
Gegët dhe toskët
~Robert Elsie
Fisi i Kelmendit
~Robert Elsie
Në anijen "Danubio"
~Marcin Czerminski
Shebeniku (Sibenik)
~Marcin Czerminski
Skardona dhe Ujvara e Kërkës
~Marcin Czerminski
Nga Shqipnia e jugut
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Mesme
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Veriut
~Johann Georg von Hahn
Gryka e Kotorrit
~Marcin Czerminski

Detyrimet e komunave qytetare ndaj sundimtarit të provincës

Ashtu si gjithë komunat qytetare të Arbërisë së veriut, as Shkodra nuk ishte autonome në çdo drejtim, por në pikëpamje të sovranitetit shtetëror i përkiste Perandorisë serbe, përkatësisht trashëgimtarëve të saj Balshajve. Sundimtari i vendit kërkonte prej qytetarëve në shkëmbim të mbrojtjes dhe lejimit të një vetadministrimi të gjerë, krahas shërbimit në ushtri edhe detyrime të tjera të ndryshme (angarië), të cilat ishin mjaft të përhapura edhe në hapësirën bizantine. Ato ndaheshin në shërbime vetjake dhe në dhëme materialesh. Shumë i rëndë ishte detyrimi per të marrë pjesë në ndërtim kështjelle (kastroktisia bizantine), të cilin e kërkonin dhe venedikasit Materiali sillej ose paguhej prej sundimtarit të vendit. Ndërsa shërbim roje duhej të kryenin të gjithë qytetarët, në Drisht edhe klerikët. Përjashtime bëheshin në Durrës vetëm për persona që mungonin në qytet, sidomos tregtarë; në Ulqin të sëmurët duhej të çregjistroheshin. Në Shkodër shërbimi i rojes zgjaste deri në agim. Pas muzgut askush nuk mund të qarkullonte në rrugë pa ndriçim. Është e dëshmuar që një detyrim në formë të hollash, të ashtuquajturën “Akrostih” e paguanin Tivari dhe Budva. Tivari i dorëzonte, me kërkesë të carit Stefan, edhe vaj ulliri manastirit të Kryeengjëllit në Prizren. Komuna e Drishtit u detyrua nga Venediku më 1396 që të paguante një të dhjetë për verën, vajin dhe drithët, në ç’mes nuk është e qartë nëse kjo taksë u vendos e re apo vijonte një zakon të vjeter. Detyrimi i drishtianëve për të transportuar orenditë shtëpiake të mëkëmbësit të tyre venedik prej Shën Shirgjit deri në qytetin e tyre, ka pas gjithë gjasave prejardhje nga “priselica” serbe. Banorët e Lezhës ishin, pas zakonit të vjetër, të çliruar nga kjo angari. Punët dhe shërbimet e detyruara bizantino-serbe u morën në një shkallë të madhe edhe nga Venediku.

Shpenzime të vazhdueshme shkaktonte pagimi i punonjësve të komunës. Ndërkohë që qytete të pasura si Kotori, të cilin car Stefani e pati quajtur “stolni i slavni ishin në gjendje të paguanin mjekë, mësues dhe farmacistë të komunës me kualifikim të mirë, përpjekjet që bënin qytetet arbëre në këtë drejtim ishin shumë më modeste. Mjekë paguante komuna e Tivarit, ndoshta edhe Shkodra, noterë kishte kudo; ndërsa mësues e farmacistë kërkoheshin më kot.

info@balkancultureheritage.com