Historiku i kërkimeve arkeologjike
Mitologjia Helene
~Jim Tierney
Qyteti antik
~Fustel De Coulanges
Origjina e Mendimit
~Jean Pierre Vernant
Struktura e simbolizmit ilir
~Aleksandër Stipçevic
Pirateria ilire
~Pierre Cabanes
Mbretërimi i Gentit
~Pierre Cabanes
Mesapët dhe gjuha e tyre
~Myzafer Korkuti
Arkitektura Sepulkrale
~Apollon Baçe
Vlora në mesjetë
~Konstantin Jereçek
Klementi i Ohrit dhe Shqipëria
~Dimitri Obolenski
Ajkuna kján Omerin
~Curraj – Epér (Mirash Gjoni)
Orët e Mujit
~Visaret e Kombit
Shqipëria e Lashtë
~Luigi M. Ugolini
Ballkani Qëndror
~Guillaume Lejean
Udhëtimet e para 1897 - 1905
~Franc Baron Nopça
Fiset Shqiptare
~Robert Elsie
Gegët dhe toskët
~Robert Elsie
Fisi i Kelmendit
~Robert Elsie
Në anijen "Danubio"
~Marcin Czerminski
Shebeniku (Sibenik)
~Marcin Czerminski
Skardona dhe Ujvara e Kërkës
~Marcin Czerminski
Nga Shqipnia e jugut
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Mesme
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Veriut
~Johann Georg von Hahn
Gryka e Kotorrit
~Marcin Czerminski

Historiku i kërkimeve arkeologjike

I pari që identifikoi Bylisin në rrënojat e Gradishtës së Hekalit ishte udhëtari anglez H. Holland (1815), që përshkroi muret rrethuese të qytetit dhe gjurmë të ndërtimeve publike, si dhe transkriptoi një mbishkrim latin të skalilur në shkëmbinjtë e anës jugore, ku lexoi emrin e qytetit. Rrënojat dhe mbishkrimi shkëmbor i Bylisit kishin tërhequr edhe vëmendjen e konsullit francez pranë Ali Pashës në Janinë, F. Pukëvil (Pouqeville) (1820), i cili vuri re formën e teatrit antik të qytetit. Epigrafisti francez De Klobri(Claubry), që e vizitoi Bylisin më 1850, e përforcoi identifikimin e qytetit antik nëpërmjet një leximi të saktë të mbishkrimit të M. Lolianit.Një francez tjetër, E. Isambert (1881), botoi vrojtimet e tij mbi muret rrethuese, teatrin dhe mbishkrimin shkëmbor të Bylisit.

Më 1904, arkeologu austriak K.Paç (Patsch) botoi një serë mbishkrimesh e skulpturash, si dhe një katalog të monedhave byline. Gjatë luftës 1 Botërore zhvilloi gërmimet e para arkeologjike në Bylis austriaku K. Prashniker (C. Praschniker). që zbuloi pjesë të murit rrethues, një pjesë nga stoa e madhe si dhe një kënd të teatrit.Ai botoi edhe disa mbishkrime e skulptura të panjohura më parë. N.G. L. Hammond, L.M. Ugolini, C. Sestieri, botuan të dhëna nga kërkimet sipërfaqësore në Bylis.

Në vitet 1978- 1991, N. Ceka drejtoi gërmimet në Bylis me asistimin e një grupi restaurimi të Institutit të Monumenteve nën drejtimin e L. Papajanit, duke u përqendruar kryesisht në agoranë e qytetit. Ndërkohë u zbuluan gjashtë porta të murit antik ilir, dy banesa, rrugë të qytetit, si dhe u gërmuan pjesë të nekropolit antik. Një fushë të rëndësishme të kërkimeve në Bylis paraqili qyteti bizantin, kryesisht nëpërmjet gërmimit të bazilikave paleokristiane.

info@balkancultureheritage.com