Kapitolet e katedrales në poEtikën qytetare
Mitologjia Helene
~Jim Tierney
Qyteti antik
~Fustel De Coulanges
Origjina e Mendimit
~Jean Pierre Vernant
Struktura e simbolizmit ilir
~Aleksandër Stipçevic
Pirateria ilire
~Pierre Cabanes
Mbretërimi i Gentit
~Pierre Cabanes
Mesapët dhe gjuha e tyre
~Myzafer Korkuti
Arkitektura Sepulkrale
~Apollon Baçe
Vlora në mesjetë
~Konstantin Jereçek
Klementi i Ohrit dhe Shqipëria
~Dimitri Obolenski
Ajkuna kján Omerin
~Curraj – Epér (Mirash Gjoni)
Orët e Mujit
~Visaret e Kombit
Shqipëria e Lashtë
~Luigi M. Ugolini
Ballkani Qëndror
~Guillaume Lejean
Udhëtimet e para 1897 - 1905
~Franc Baron Nopça
Fiset Shqiptare
~Robert Elsie
Gegët dhe toskët
~Robert Elsie
Fisi i Kelmendit
~Robert Elsie
Në anijen "Danubio"
~Marcin Czerminski
Shebeniku (Sibenik)
~Marcin Czerminski
Skardona dhe Ujvara e Kërkës
~Marcin Czerminski
Nga Shqipnia e jugut
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Mesme
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Veriut
~Johann Georg von Hahn
Gryka e Kotorrit
~Marcin Czerminski

Kapitolet e katedrales në poEtikën qytetare

Krahas ipeshkëve një tjetër faktor shumë i rëndësishëm pushteti ishin kapitolet qytetare të katedrales, shpesh të ndara në disa kolegje. Mund të thuhet që komuna e Drishtit admimstrohej thjesht prej tyre. Kanonikët e kapitolit mvishnin funksione qytetare si atë të noterit e të taksidarit, edhe ata dilnin jashtë vendit si të dërguar të qytetarëve të tyre. Nëpërmjet zgjedhjes së ipeshkëve ata ushtronin ndikim të drejtpërdrejtë mbi politikën. Kushtetuta që paraqiste kapitoli drishtian në fillim të viteve ’60 të shekullit 15 nuk ishte asgjë më shumë se një përmbledhje dispozitash që ishin në fuqi prej kohësh. Familjet e përfaqësuara në numër të madh në radhët e kanonikëve si ato Hungaro, Suma, Prekali dhe Zaon zotëronin ekonominë dhe politikën e qytetit krahinor në hyrje të malësisë së Arbërisë veriore. Edhe në Durrës kapitoli ishte një levë pushteti, pasi ai përcaktonte zgjedhjen e arqipeshkvit, princit më të rëndësishëm kishtar të Arbërisë së mesme e të jugut, rreth mesit të shekullit 15 edhe udhëheqës shpirtëror i arkidioqezës së vet Arkigjakonët në Tivar, sidomos në Durrës, bënin pjesë në personalitetet më të rëndësishme të qyteteve të tyre. Arkigjakoni i Durrësit kishte udhëhequr komunën katolike deri më 1350 gjatë mbisundimit ortodoks, e ruajti madje pozicionin e dj edhe pas mbërritjes së një arkipeshkvi katolik.Arkigjakonad ishte shkalla e fundit në ngjitjen drejt ofiqit ipeshkvnor ose arqipeshkvnor. Arkigjakoni e fisniku prej derës Vlade në Ulqin është veç një shembull këtu (1406).

Arkigjakom i Ulqinit ishte i dërguar i princit të Balshajve, Gjergjit II, në Raguzë (1403). Kolegu i tij shkodran ishte në të njëjtën kohë pjesëmarrës në tregtinë e kripës.

Krahas këshillit të madh kapitoli i katedrales përbënte një rezervat të fisnikërisë qytetare. Meqë ata vetëplotësoheshin me zgjedhje të mëvonshme, ishin në gjendje të mbylleshin lehtë për nga jashtë. Ndaj nuk habitesh që klerikët e shumtë të Arbërisë detyroheshin të mërgonin në Dalmaci, ku sidoqoftë nuk i shkëpusnin lidhjet me vendet e tyre të origjinës. Kleri shekullar dhe murgjit përbëheshin kryesisht nga vendas. Kjo vlen sidomos për rrethin e mbyllur të kanonikëve. Në masë gjithmonë e më të madhe edhe ofiqet më të larta, ipeshkvitë e abacitë, u zunë me përfaqësues të vendit. Jo rrallë ushtrohej në shekullin 14 sjellje e vrazhdë ndaj dinjitarëve të shumtë prej Italie, të cilët në shekullin 15 u mënjanuan prej ofiqeve të tyre nga kandidatë vendas. Kështu për shembull kapitoli dhe komuna e Shkodrës kërkuan shprehimisht në vitin 1402 si ipeshkv të qytetit arbërin Progon. Princat e mëdhenj kishtarë të Arbërisë në mesjetën e vonë, abati Gjergj Pelini i Rotezos (vdekur më 1463) dhe arkipeshkvi Pal Engjëlli (vdekur më 1469), vinin nga fisnikëria vendase e Tivarit përkatësisht Drishtit, dhe janë shembuj të spikatur të kontrollit që ushtronte fisnikëna mbi kishën katolike në hapësirën arbëre edhe gjatë sundimit venedik.

info@balkancultureheritage.com