Kodiku i 79-të të Gjirokastrës
Mitologjia Helene
~Jim Tierney
Qyteti antik
~Fustel De Coulanges
Origjina e Mendimit
~Jean Pierre Vernant
Struktura e simbolizmit ilir
~Aleksandër Stipçevic
Pirateria ilire
~Pierre Cabanes
Mbretërimi i Gentit
~Pierre Cabanes
Mesapët dhe gjuha e tyre
~Myzafer Korkuti
Arkitektura Sepulkrale
~Apollon Baçe
Vlora në mesjetë
~Konstantin Jereçek
Klementi i Ohrit dhe Shqipëria
~Dimitri Obolenski
Ajkuna kján Omerin
~Curraj – Epér (Mirash Gjoni)
Orët e Mujit
~Visaret e Kombit
Shqipëria e Lashtë
~Luigi M. Ugolini
Ballkani Qëndror
~Guillaume Lejean
Udhëtimet e para 1897 - 1905
~Franc Baron Nopça
Fiset Shqiptare
~Robert Elsie
Gegët dhe toskët
~Robert Elsie
Fisi i Kelmendit
~Robert Elsie
Në anijen "Danubio"
~Marcin Czerminski
Shebeniku (Sibenik)
~Marcin Czerminski
Skardona dhe Ujvara e Kërkës
~Marcin Czerminski
Nga Shqipnia e jugut
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Mesme
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Veriut
~Johann Georg von Hahn
Gryka e Kotorrit
~Marcin Czerminski

Kodiku i 79-të të Gjirokastrës

Kodiku është katërungjljsh, me përmasa 19,9 x 13,5 cm, me grafi të tipit të vonë, ngjyrë kafe të errët, I shkruar mbi pergamenë në një kolonë, mbi linja të gravuara më parë, me 21 rreshta për faqe, me 303 fletë. I atribuohet shek. XIV.

Ky kodik është me dekor të dy figurave ungjillorësh, të Gjonit dhe të Lukës, kurse në figurat e dy ungjillorëve të tjerë nuk ka asnjë shenjë që të japë të kuptosh se ato kanë qenë dhe nuk janë më. Përveç figurave, kodiku stoliset edhe me vinjeta e me Iniciale fillestare në fillim të çdo ungjilli.

Figurat e këtij kodiku, Gjoni dhe Luka, janë kompozuar, si zakonisht, para tryezës së shkrimit, me vepra, duke shkruar ungjillin. Gjonin e shohim mbi një fron të madh me mbështetëse, e cila, nga pas, vjen shumë e lartë dhe e harkuar. Kurse kompozimi i Lukës ndryshon pak nga ai i Gjonit, i cili qëndron mbi një fron të rrumbullakët pa mbështetëse. Por qëndrimi mbi fron, thuajse është I njëjtë, sepse pjesa e sipërme e trupit tek të dyja figurat shihet me qëndrim vertikal, me këmbë mbi një nënkëmbëse, mbathur me shollëza antike. Si Gjoni edhe Luka, stolisen me hitonë të kuqërremtë dhe me imation të çelët, trajtuar jo fare pa art, me disa gradacione e nuanca që u japin figurave njëfarë plastike. Portretet e tyre janë gati frontale dhe modeluar me nuanca të dritës të arrira me plastikë. Si fronet, dhe tryezat me pultin janë në ngjyrë kafe të errët, me pak linja ari, kurse nënkëmbëset e mëdha, me ngjyrë të verdhë.

I gjithë ky ansambël i vogël evidencohet në sfond blu dhe dysheme të gjelbër.

Trajtimi i figurave të këtij kodiku, po të krahasohen me figura analoge të shekujve X e XII që qëndrojnë shumë lart artistikisht, duken si kopje e dobët. Figurat më të hershme ndryshojnë shumë, nga mënyra e kompozimit, nga siluetat elegante, nga kombiniml dhe përdorimi i ngjyrave të kultivuara me finesë e me prirje realiste, nga qëndrimet e tyre të natyrshme dhe përdorimi i detajeve të imta me aq gracie artistike. Këto figura s'mund t'l krahasojmë me figurat e ungjillorëve të Kodikut të 35-të të Beratit që kanë një siluetë të hijshme dhe janë arritur me përpjesëtime të çuditshme për saktësinë, që bie në sy në detajet me nuanca gracioze. Ndërsa figurat e dy kodikëve që po trajtojmë duken si kopje banale e të një niveli artistik të ulët. Kjo tregon se këto figura janë shumë larg nga ato të shekujve të mëparshëm, pasi janë prodhim i një kohe shumë më të vonë, të kohës kur fuqitë aziatike po pushtonin dhe po rrënonin viset e shteteve të Gadishullit Ballkanik.

info@balkancultureheritage.com