Për hapësirën e Arbërisë veriore përreth Shkodrës liqeni kishte një rëndësi të madhe në pikëpamje demografike, gjeografike si dhe ekonomike. “Liqeni i Dioklesë” (6 m mbi nivelin e detit), me 368 km2 e tij sipërfaqja më e madhe e brend- shme ujore e Ballkanit, shtriliet në një gjatësi mbi 42 km dhe gjerësi mbi 14 km. Megjithë madhësinë e tij, ai është shumë i cekët, me një thellësi maksimale prej vetëm 9 m. Brigjet lindore dhe veriore shtrihen të rrafshët e moçalorë derisa vijnë lartësitë e para. Në një gjatësi prej 12 km e gjerësi 1-2 km shtrihej aty pranë në veri- lindje liqeni i Hotit Bregu perëndimor bie i rrëpirtë në liqen. Përpara tij gjenden një numër ishujsh të vegjël; më i madhi prej tyre, ai i Vranjinës, ndodhet në veriperëndim të liqenit. Liqeni i Shkodrës ushqehet nga disa lumenj. Prej venu derdhet aty Moraça, e cila mbledh ujërat e degëve të veta Zeta, Ribnica dhe Cem (serb. Cijevna), prej perëndimit vjen lumi Crnojeviqa dhe Crmnica. Në anën shqiptare prej veriu në jug ndesh Pronin e Thatë që vjen prej malësisë së Shkrelit, Rrjollin, (padyshim prej lat Rivulus) dhe Kirin (serb. Drimac). Ndërsa në drejtim të Adriatikut liqeni e zbraz ujët e tij përmes Bunës.
Në ven dhe në jug mbërrijnë deri në liqen fusha të mëdha, në bregun lindor është një zonë jo e vogël fushash e kodrinash në këmbë të malësisë. Këto krahina në mesjetë ishin të populluara relativisht dendur e me bujqësi të zhvilluar. Për këtë kurorë ngulimesh liqeni nuk ishte pengesë por lehtësim për qarkullimin. Mbi të kalonin tregtarët mallrat e tyre prej qyteteve bregdetare, sidomos prej Tivarit, për në malësi ose drejt Shkodrës. Edhe në vitin 1447 qytetarët e Tivant lundrimin pa doganë me varka nëpër liqen drejt Shkodrës e shihnin si një privilegj të vjetër të komunës së tyre. Tregtarët raguzanë udhëtonin rregullisht nëpër liqen drejt Shko- drës, për të vazhduar prej aty rrugën për në Danjë.80 Balsha III e drejtonte dërgimin e verës prej Ulqini me lundra transporti nëpër Bunë dhe liqen den në malet e Malit të Zi (montaneë)* (1417). Prej peshkimit nxirrnin përfitim ekonomik jo vetëm qyteti i Shkodrës por edhe banorët e fshatrave përreth liqenit.
Përveçse në liqen të Shkodrës lundrimi në ujëra të brendshme ishte i mundshëm vetëm në Bunë dhe në rrjedhën e poshtme të Drinit pranë Lezhës. Buna ishte e lundrueshme për anije të mëdha, edhe për galera, deri në portin lumor të Shën Shirgjit dhe nuk rrihej vetëm nga tregtarët e distancave të largëta prej Raguze e Venediku, por shërbente edhe për qarkullimin lokal, sidomos për transportin e mallrave nga Ulqini dhe Tivari. Buna kërcënohej vazhdimisht nga mbushja me materiale të ngurta për shkak të mullinjve dhe dajlaneve të shumta që ndodheshin në brigjet e saj. Kundërshtitë mes pronarëve të këtyre ekonomive dhe admimstratës venedike që synonte të nxiste qarkullimin lumor për të arritur të ardhura më të mëdha prej doganave, përshkon gjithë historinë e Albania veneta Meqë lumenjtë e tjerë të Arbërisë nuk ishin të lundrueshëm, qarkullimi në hapësirën arbëre kryhej ose në detin Adriatik ose në tokë.
Për arsye të varfërisë në porte të bregdetit arbër, lundrimi me anije kufizohej në disa pak porte, prej të cilave vetëm rada e Durrësit i përmbushte të gjitha kërkesat e galerave dhe koggeve venedike. Në Gjirin e Vlorës, që në vetvete ishte i volitshëm, erërat e fuqishme mund t’i bllokonm anijet për një kohë të gjatë. Midis Durrësit dhe Ulqinit nuk kishte asnjë vendbanim të madh në bregdet. Lezha kishte vetëm një port të vogël lumor; Medua (Shëngjini) ishte shumë e vogël dhe përdorej vetëm për qarkullimm lokal e në kohë lufte edhe nga flota venedike; anijet e lundrimeve të largëta ndalnin në këtë vend të vogël, vetëm kur dukej i pamundur lundrimi i mëtejshëm drejt veriut Porti i Ulqinit ishte shumë i vogël për të pranuar anije të mëdha, ai qe më shumë një “vend ankorimi për mjete bregdetare lundrimi”. Me molin e vet të vogël, të mbyllur në formë gjysmërrethi nga malet përqark (“portus Antibarj”p në largësi 5 kilometra prej qytetit të mirëfilltë e shumë i rrezikuar nga erërat pingule (“Antiuari si e porto per andar a ponente ed e bon fondi ma molto si e ventoso per vento dala montagna...”)? Tivari nuk hynte në radhën e porteve të përshtatshme për tregtinë e madhe adriatike. Giustiniani madje e përshkruante atë si “breg, por jo port”?* Në periudhën venedike tregtarët frekuentonin para së gjithave Durrësin dhe portin lumor të Lezhës. Ky zëvendësoi në shekullin e 15 kuvendin benediktin të Shën Shergjit, portin lumor të Shkodrës, të rrezikuar nga luftërat. Konkurrencë të rrezikshme për qytetet bregdetare përfaqësonin tregjet e vogla në derdhje të lumenjve të Arbërisë së mesme, ku blinin prodhime të vendit sidomos tregtarë raguzanë.
Lundrimet në Adriatik lehtësoheshin mjaft nga librat e lundrimit (portulanet). Aty kapitenët gjenin një renditje lakonike të porteve dhe mundësive të ankorimit, të rrjedhave nënujore dhe erërave, të burimeve të ujit të ëmbël si dhe të dhëna mbi thellësitë e detit Numërohen si pikëndalesa me rëndësi midis Tivarit dhe Durrësit gjiri Val di Noce pranë Tivarit, Ulqini, Medua, Lezha, Shën Anastasia, kepi i Rodonit dhe kepi Palli (Bishti i Pallës). Hapësira më e madhe i kushtohet Durrësit, pa diskutim porti kryesor, që përshkruhet me imtësi sikurse dhe cektësirat pranë kepit Palli.
Vetëkuptoheshin përparësitë e lundrimit me anije. Ai kishte epërsi ndaj rrugëve tokësore falë shpejtësisë, kapaciteteve më të mëdha të transportit dhe sigurisë relative. Vërtet që në ujërat e Arbërisë kishte piratë, të cilët jo rrallë vepronin me porosi të zotërve të qyteteve, Topiajve në Durrës, më vonë edhe Balshajve në Ulqnin, duke i bërë ujërat të pasigurtë; vërtet kishte korsarë, edhe më të rrezikshëm, që gëzonin përkrahjen e fuqive të huaja, sikurse katalanët ose brigantët osmanë, që u shfaqën rreth vitit 1400 në brigjet e Arbërisë; megjithatë, ndryshe nga kalorësit cuba të brendatokës, këta duhej t’i bënin llogaritë me skuadriljen venedike të Gjirit, e cila i gjuante pa mëshirë kusarët e detit në lundrime të rregullta patrulluese. Një funksion policor përmbushnin në shekullin 15 edhe anijet e administratës venedike që lundronin në Shkodër dhe Durrës. Garantimin e sigurisë në det Venediku përherë e ka marrë tejet seriozisht dhe çdo shkelje e shikonte si goditje të sovranitetit të vet mbi Adriatikun dhe e ndëshkonte me rreptësi. Ishte po kjo skuadrilje e Gjirit që mbikëqyrte e s’i linte shteg çdo konkurrence të padëshiruar ose flotave të vogla luftarake të zotërinjve arbër. Republika nuk donte t’u lejonte as Topiajve as Balshajve në shekullin 14 që të ndërtonin dhe të mbanin anije luftarake.
Krah qarkullimit të mallrave edhe qarkullimi i njerëzve parapëlqente rrugët detare. Shpesh udhëtarët përfitonin shërbimet e kapitenëve raguzanë e venedikas, të cilët kontrollonin udhëtimet e distancave të gjata. Anije arbëre prej Tivarit, Ulqinit dhe Durrësit udhëtonin deri në Raguzë dhe në portet e Puljes; të shumta ishin edhe anijet nga Kotori.
Vetëm në rast betejash të hapura në dete, si për shembull gjatë konfliktit të Chioggias, tregtarët venedikas e zhvendosën transportin e mallrave në rruge tokësore (1378).