Ngaqë verbohen prej pasojave të dyndjeve gjermanike në perëndim, si më të njohura, historianët priren drejt minimizimit të tronditjeve që ato sollën gjithaq edhe në Ballkan e që shfaqen mbi të gjitha si një ndryshim i rëndësishëm i popullimit të tij. Kjo për arsye se janë pikërisht hapësirat veriore dhe ato të brendshme të gadishullit që pësuan shkatërrimet më të mëdha, mes tyre ato të një numri qytetesh. Natyrisht shën Hieronimi duket qartë që ekzagjeron kur flet për qytetin e tij amtar, Stridoni, në kufijtë e Panonisë, që u plaçkit e u bastis; ai tregon për “gjakun romak që po derdhet dita nga ditë prej mëse 20 vjetësh mes Konstantinopojës dhe Alpeve Jule, nga gotët, sarmatët, kuadët, alanët, hunët, vandalët, markomanët, të cilët rrënuan, morën peng e plaçkitën Skithinë, Trakinë, Maqedoninë, Dardaninë, Dakinë, Thesalinë, Akean, dy Epiret, Dalmacinë dhe gjithë Panonitë”. Si ijedhojë, nëse nuk duam t’i shohim pushtimet gjermanike si zanafillën e përmbysjeve të thella të viseve të brendshme (një fenomen që ka zënë fill prej kohe dhe për shkaqe krejt të tjera38 ) një vërshim i pandërprerë refugjatësh u përhap në shekullin IV, drejt zonave bregdetare, e veçanërisht drejt Adriatikut, ku mbërriti në vitet 390, në atë kohë kur pushtimet gotike në Itali shtyjnë gjithashtu drejt Dalmacisë një masë të madhe ikanakësh që vinin nëpërmjet detit. Edhe pse nuk duhet mbivlerësuar begatia, që në të vërtetë ishte reale, vështirësitë e hinterlandit nga Danubi në pellgun egjeas, e bënë bregun lindor të Adriatikut të asaj kohe një vend të bollëkut, ku njerëzit ëndërronin të jetonin të mbrojtur prej pushtuesve, midis detit dhe maleve mbrojtëse, në këtë Dalmaci “me aktivitet të fuqishëm”, të pasur me “djathë, lëndë drusore e hekur” që mbante në gji “një qytet të shkëlqyer me emrin Salona”. Pasuria e bregut ishte e tillë sa me sa dukej as mbërritja e refugjatëve nuk ia bori për një kohë të gjatë begatinë: sigurisht, në krye të shekullit V, ky fluks filloi ta shqetësonte jo pak qeverinë perandorake e cila dekretoi masa kontrolli ndaj migrantëve që u shumëfishuan edhe më pas shpërthimit hunas në mes të këtij shekulli. Sidoqoftë nuk duhet mbivlerësuar numri i këtyre migrantëve: me ç’kuptohet, ata e gjetën vendin e tyre në bregdet, çka shpjegon pse ishujt dalmatë përmenden aq rrallë në burimet e shekujve IV-VII.
Kjo nënkupton që bregu dalmat mbeti i fuqishëm në pikëpamje ekonomike dhe stabiliteti i gjatë i epokës ostrogote ngjan se e ka rritur edhe më shumë pasurinë e tij: burimeve tradicionale vjen e u shtohet një shfiytëzim i ri i burimeve detare, siç ishin peshkataria dhe kriporet, produktet e të cilave tregtohen më mirë falë një zhvillimi të vërtetë të lidhjeve detare, siç na e dëshmon letërkëmbimi i Kasiodorit; gjithashtu, mund të mendohet se, megjithë ndonjë sulm të gotëve që përmendëm, kalimi i paprerë i trupave që shkonin drejt luftës në Itali solli përpos kësaj, nën Justinianin, një rritje të veprimtarive për gjithë zonën bregdetare: po të përjashtohet kjo veçori e fundit, duhet pranuar që në Dalmaci ekzistonin themele begatie të njëjta me ato mbi të cilat do të zërë fill Venediku41. Ndërkaq, nëse në Dalmaci veprimtaria përqendrohej gjithmonë e më shumë në bregdet, në hinterland ndodhte një përkeqësim përherë e më i madh, që po e zbrazte dhe varfëronte, fakt i lashtë ky të cilin bashkimi romak e kishte maskuar për një kohë të gjatë; kurse në bregdetin jugor, atë të dy Epireve, rrugët e qarkullimit në brendësi dhe deri në Maqedoni ruajtën një rrjetëzim urban me të ndërfutje, i cili e respektonte ndarjen e saj antike, siç e dëshmojnë zbulimet e fundit që janë bërë përgjatë via Egnatia nga Dyrrahioni në Skampa e në liqenin e Ohrit.
Prej gjithë kësaj del një fizionomi e re e brigjeve adriatike, e cila i thekson edhe më fort kontrastet: duke përshpejtuar një lëvizje që kishte nisur para tyre, pikërisht Justiniani dhe pasardhësit e tij do ta gjembëzonin bregun lindor gjithmonë e më shumë me fortifikime qytetare siç qenë ato të Salonës, të cilën në kapërcyell mes shekujve VI e VII na e përshkruajnë si të “kurorëzuar e mbisunduar nga disa qyteza të fortifikuara”42, të caktuara për sulmin ndaj Italisë, por mbi të gjitha për mbrojtjen e vijës bregdetare prej kundërmësymjeve të njohura tashmë, diçka që nuk e hasim aspak në perëndim, një territor i sunduar me vështirësi, ku ia kanw gjithnjë frikën revoltave e ku hyrja duhet mbajtur sa më e hapur. Kjo ka për pasojë që në Dalmaci dhe në Arbëri, bregdeti është përshtatur mirë ndaj sulmeve që vijnë prej detit, por shumë më pak ndaj pushtimeve tokësore, siç do të shihet së shpejti gjatë migrimeve sllave. Megjithatë, dhe ky është një kontrast tjetër që dëften se Konstantinopoja e dinte mjaft mirë ku i kishte pikat e veta të dobëta, fortifikimet dalmate janë thjesht urbane, për arsye se rrugët e depërtimit brenda vendit aty janë shumë të rralla, çka e pakëson rrezikun e shfaqjes së barbarëve që përshkojnë hinterlandin, ndërkohë që bllokimi i fushës së madhe shqiptare, e vetmja që e meriton këtë emër në lindje të Adriatikut, është plotësuar me rindërtimin apo ngritjen e shumë kështjellave të vogla, që i zënë daljen nw lugina nga ana e hapësirave bregdetare43. Një sistem i tillë dëshmon një politikë kontinentale tradicionale, që përkujdeset para së gjithash që të ruajë qendrat nevralgjike të Perandorisë, e cila bregdetin Adriatik e ka si një ledh, çka paralajmëron braktisjen e vullnetshme ose dhe jo të atyre zonave të largëta bregdetare që, për pasojë, lidhja me Konstantinopojën do të mbetet për një kohë të gjatë e dyshimtë. Për të ardhmen paralajmërohet një fakt afatgjatë, të cilin në bregdetin italian nuk do të bëhet kurrë realitet: një zhvillim autonom i zonave bregdetare që favorizojnë ruajtjen e kulturës latine, e pastaj një përmbysje të boshteve të qarkullimit detar në kahun jugor.