Një zjarr fatal
Mitologjia Helene
~Jim Tierney
Qyteti antik
~Fustel De Coulanges
Origjina e Mendimit
~Jean Pierre Vernant
Struktura e simbolizmit ilir
~Aleksandër Stipçevic
Pirateria ilire
~Pierre Cabanes
Mbretërimi i Gentit
~Pierre Cabanes
Mesapët dhe gjuha e tyre
~Myzafer Korkuti
Arkitektura Sepulkrale
~Apollon Baçe
Vlora në mesjetë
~Konstantin Jereçek
Klementi i Ohrit dhe Shqipëria
~Dimitri Obolenski
Ajkuna kján Omerin
~Curraj – Epér (Mirash Gjoni)
Orët e Mujit
~Visaret e Kombit
Shqipëria e Lashtë
~Luigi M. Ugolini
Ballkani Qëndror
~Guillaume Lejean
Udhëtimet e para 1897 - 1905
~Franc Baron Nopça
Fiset Shqiptare
~Robert Elsie
Gegët dhe toskët
~Robert Elsie
Fisi i Kelmendit
~Robert Elsie
Në anijen "Danubio"
~Marcin Czerminski
Shebeniku (Sibenik)
~Marcin Czerminski
Skardona dhe Ujvara e Kërkës
~Marcin Czerminski
Nga Shqipnia e jugut
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Mesme
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Veriut
~Johann Georg von Hahn
Gryka e Kotorrit
~Marcin Czerminski

Një zjarr fatal

Në aktin e dytë, Prometeut do t’i duhet të paguajë për hilen e bërë. Zeusi vendosi të mos ua jap njerëzve as zjarrin e as grurin. Si në një lojë shahu, çdo lëvizje bëhet si përgjigje ndaj një tjetre: Prometeu e kishte fshehur mishin në atë çka ishte e pështirë dhe kockat në atë çka, në të kundërt, dukej e pëlqyeshme, ndërsa tani Zeusi do të marrë hak. Në kuadrin e ndarjes së gjërave midis perëndive dhe njerëzve, Zeusi vendos t’ua heqë njerëzve atë që deri atëherë e kishin patur. Deri atëherë njerëzit e kishin përdorur zjarrin lirisht, sepse zjarrin e Zeusit, zjarrin e rrufesë, mund ta gjenin në majë të disa pemëve, frashërve, ku njerëzit mjaftonte që ta mërrnin. I njëjti zjarr qarkullonte midis perëndive dhe njerëzve me ndërmjetësinë e këtyre drurëve të lartë, ku e vendoste Zeusi. Kështu, njerëzit e kishin zjarrin ashtu siç kishin ushqimet, drithërat që mbinin vetiu, apo mishin, krejt të pjekur që në çastin kur shfaqej. Tani Zeusi e fsheh zjarrin, duke krijuar kështu një situatë edhe më të pakëndshme, sepse meqë njerëzit e kanë mishin e kafshës së flijuar, ata duan të kenë mundësi për ta pjekur. Vdekatarët nuk janë kanibalë e as egërsira që ta hanë mishin të gjallë. Ata s’mund ta hanë mishin po s’qe i gatuar, i zier a i pjekur.

Për njerëzit, mbetja pa zjarr ishte një katastrofë. Zeusit i gëzon zemra. Atëherë, Prometeu gjen një mënyrë si t’i përgjigjet. Sikur mos të kishte ndodhur kurrgjë, ai ngjitet në qiell si udhëtar që shëtit rne bastun në dorë, në këtë rast një degë maraqi, shumë të gjelbër nga jashtë. Maraqi ka një veti të veçantë: ka një strukturë deri diku të kundërt me atë të pemëve të tjera. Pjesa më e madhe e tyre, janë të thata nga jashtë, në lëvozhgë, dhetë njoma përbrenda, ku qarkullon ujthi. Përkundrazi, maraqi është i njomë e gjelbërosh nga jashtë, por plotësisht i thatë brenda. Prometeu vjedh një farë nga zjarri i Zeusit, sperma puros, dhe e fut brenda maraqit të vet. Ky nis të digjet përbrenda gjithë kërcellit. Prometeu zbret prapë në tokë, gjithmonë si udhëtar i shpenguar që shëtit me maraqin si ombrellë. Mirëpo, në brendësi të bimës, zjarri bubulon. Këtë zjarr, të ndezur nga një shkëndijë zjarri hyjnor, Prometeu ua jep njerëzve. Atëherë ata i ndezin vatrat dhe e pjekin mishin. I shtrirë lart në qiell, shumë i kënaqur për marifetin e fshehjes së zjarrit, Zeusi befas sheh të shndrisë flakëritja e tij në të gjitha shtëpitë. I hipin xhindet. Këtu vihet re që Prometeu përdor të njëjtën taktikë që përdori tashmë kur ndau flinë. Ai luan përsëri me kundërshtinë midis së brendshmes dhe së jashtmes, me dallimin midis dukjes së jashtme dhe realitetit të brendshëm.

Njëherësh me zjarrin, Zeusi u kishte fshehur njerëzve bios- in, jetën, domethënë ushqimin që mban jetën, drithërat, grurin, elbin. Ai nuk e jep më zjarrin, nuk jep më as drithërat. Në kohën e Kronit, në botën e Mekones, zjarri ishte në dispozicion të njerëzve në majë të frashërve, drithërat mbinin vetvetiu. S’qe nevoja të punohej toka. Puna nuk ekzistonte, nuk kishe ç’të punoje. Njeriu s’qe i detyruar të merrte pjesë aktivisht në prodhimin e ushqimit të vet. Nuk i duhej as të përpiqej, as të lodhej, as të rraskapitej për të fituar ushqimin që i nevojitej për të rrojtur. Tani, me zgjedhjen e Zeusit, ajo çka ishte spontane bëhet e mundimshme, e vështirë. Gruri fshihet.

Ashtu siç iu desh Prometeut të fshihte një shkëndijë zjarri në shkopin e vet për ta çuar gjer te njerëzit, po ashtu do t’u duhet tanimë qenieve të mjera njerëzore të fshehin farën e grurit dhe kokrrat e elbit në tokë. Thellë në tokë, duhet çarë një brazdë, të hidhet brenda fara, që të mbijë kalliri. Shkurt, befas tani bujqësia bëhet e domosdoshme. Buka do të fitohet me djersën e ballit, duke derdhur djersë nëpër brazda, duke hedhur farërat. I duhet po ashtu, të mendojë sesi ta ruajë farën nga viti në vit, pa e ngrënë të gjithë atë që prodhohet. Do të duhen qypa për të ruajtur në shtëpinë e bujkut të korrat që nuk duhen ngrënë plotësisht: tashmë është e domosdoshme të vihen mënjanë rezervat me qëllim që, në pranverë, në kapërcyellin e vështirë mes dimrit dhe të korrave të reja, njerëzit të mos mbeten trokë.

Siç ishte sperma e zjarrit, është edhe sperma e grurit. Tashmë njerëzit janë të detyruar të jetojnë duke punuar. Ata e gjejnë një zjarr, por ky është një zjarr që, ashtu si gruri, nuk është më si qëmoti. Zjarri që fshehu Zeusi, është zjarri hyjnor, që ai e mban përherë në dorë, zjarr që nuk zbehet kurrë, që nuk mungon ' » asnjëherë: zjarr i pavdekshëm. Zjarri që kanë tani njerëzit, duke nisur nga ajo farë zjarri, është zjarr që ka “lindur”, meqenëse ai e ka prejardhjen nga një farë e, për rrjedhojë, është zjarr që vdes. Lypset që ai të ruhet, të mbahet gjallë. Mirëpo ky zjarr ka një oreks të ngjashëm me oreksin e vdekatarëve. Po nuk u ushqye vazhdimisht, ai shuhet. Njerëzit kanë nevojë për të jo vetëm për t’u ngrohur, por edhe për t’u ushqyer. Ndryshe nga kafshët, ata nuk e hanë mishin të gjallë, gatuajnë dhe gatimi ndjek një ritual me rregulla që për t’iu përmbajtur, nevojitet përdorimi i zjarrit.

Për grekët, gruri është një bimë që piqet në radhë të parë nga nxehtësia e diellit, por edhe nga puna e njerëzve. Më pas, duhet gatuar te bukëpjekësi, duke e vënë në furrë. Pra, zjarri është shenja e kulturës njerëzore. Ky zjarr prometean, i vjedhur me dredhi, është në fakt, një zjarr “teknologjik”, një përftim intelektual, që i dallon njerëzit nga kafshët dhe shuguron natyrën e tyre si krijesa të qytetëruara. E megjithatë, përderisa ky zjarr njerëzor, ndryshe nga zjarri hyjnor, ka nevojë të ushqehet për të jetuar, ai merr edhe pamjen e një kafshe të egër që, kur del nga zinxhirët, nuk ka më të ndalur. Ai shkrumbon gjithçka, jo vetëm ushqimin që i jepet, por edhe shtëpitë, qytetet, pyjet. Ai është një lloj kafshe zhuritëse, e uritur e që asgjë nuk e ngop. Me karakterin e vet tejet të dykuptimtë, zjarri thekson specifikën e njeriut, kujton pa pushim njëherësh prejardhjen e tij hyjnore dhe natyrën kafshërore, duke marrë nga të dyja, si vetë njeriu.

info@balkancultureheritage.com