Piktura e shpellës eremite në malin e Qafëthanës shek. XII
Mitologjia Helene
~Jim Tierney
Qyteti antik
~Fustel De Coulanges
Origjina e Mendimit
~Jean Pierre Vernant
Struktura e simbolizmit ilir
~Aleksandër Stipçevic
Pirateria ilire
~Pierre Cabanes
Mbretërimi i Gentit
~Pierre Cabanes
Mesapët dhe gjuha e tyre
~Myzafer Korkuti
Arkitektura Sepulkrale
~Apollon Baçe
Vlora në mesjetë
~Konstantin Jereçek
Klementi i Ohrit dhe Shqipëria
~Dimitri Obolenski
Ajkuna kján Omerin
~Curraj – Epér (Mirash Gjoni)
Orët e Mujit
~Visaret e Kombit
Shqipëria e Lashtë
~Luigi M. Ugolini
Ballkani Qëndror
~Guillaume Lejean
Udhëtimet e para 1897 - 1905
~Franc Baron Nopça
Fiset Shqiptare
~Robert Elsie
Gegët dhe toskët
~Robert Elsie
Fisi i Kelmendit
~Robert Elsie
Në anijen "Danubio"
~Marcin Czerminski
Shebeniku (Sibenik)
~Marcin Czerminski
Skardona dhe Ujvara e Kërkës
~Marcin Czerminski
Nga Shqipnia e jugut
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Mesme
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Veriut
~Johann Georg von Hahn
Gryka e Kotorrit
~Marcin Czerminski

Piktura e shpellës eremite në malin e Qafëthanës shek. XII

Në faqen jugore të majës së malit të Qafëthanës ruhet një shpellë eremite me hyrjen që shikon nga jugu. Në brendësi të saj, në faqen lindore të shkëmbit të suvatuar, ruhen fragmente figurash nga skena "Fjetja e Shën Mërisë" dhe një figurë e veçuar "Profetit Ilia".

Nga skena "Fjetja e Shën Mërisë" në gjendje relativisht të mirë ruhet figura e Krishtit me një foshnje të mbështjellë në duar, që simbolizon shpirtin e Shën Mërisë. Anash tij janë dy portrete engjëjsh të fragmentuar dhe pranë trupit të Shën Mërisë janë disa fragmente me figurat e apostujve si dhe gjysma e poshtme e trupit të Shën Mërisë e shtrirë e vdekur.

Krishti, si zakonisht, aty është kompozuar në mes të skenës, më tepër se në gjysmëflgurë me qëndrim vertlkal frontal, i stolisur me veshje vishnje dhe hiton të kaltër, me të njëjtat ngjyra të veshjeve të Platiterës në paraklisin e Shpellës së Arkangjelit të Trestenikut, që evidencohen bukur në mandorlën ngjyrë gri të çelët. Brerorja e tij e madhe kryqëzohet prej dy linjash, vertikale dhe horizontale, duke formuar një kryq mbi të, por pa shkronjat ON (ai që është) të pjesores së foljes greke "me qenë".

Përveç figurës së Krishtit, në të lexohet fare mire silueta elegante që e karakterizon këtë pikturë. Veshjet e flgurave në fragmente paraqiten prej linjash të drejta e të thyera dhe me të njëjtat pala, siç i shohim te figurat e jerarkëve në naos të Shpellës së Dhivrit (shekujt X-XI), te apostujt e apsidës së Rubikut (shek.XII) dhe te shumë figura të pikturës së famshme të Nerezës (1161 - Jugosllavi). Në këtë skenë figurat e apostujve i kanë veshjet me ngjyrë të kuqe të çelët, gri dhe të bardhë në krem.

Vetëm veshja e Profet Ilisë është blu e errët dhe hitoi i gjelbër; këto ngjyra të imta janë përdorur pa teknikë.

Portreti i Krishtit që ruhet relativisht mjaft mirë, paraqitet i modeluar me konture të holla e të mprehta, realizuar me shumë finesë, me indivldualitet të theksuar, me shprehje të gjallë dhe ka mjaft ngjashmëri me tipin e Krishtit të skenës "Vajtim i mbivarrshëm i Nerezës". Në Nerezë, figura e Krishtit është paraqitur e vdekur me sy të mbyllur, kurse te ne, në Qafëthanë me vështrim sugjestiv, depërtues. Ky portret i Krishtit me gjithë dëmtimet që ka pësuar, e ruan vlerën e tlj të lartë artistike dhe paraqitet vërtetë një vepër me rëndësi në gjininë e vet. Ndonëse në miniaturë, po të restaurohet me mbushje në vendet ku ka rënë nga pak ngjyra, kemi blndjen se mund të mbetet një ndër figurat më të bukura të Krishtit në gjithë pikturën tonë bizantine dhe, ndoshta, në artin bizantin, në përgjithësi.

Figura e Profet Ilisë paraqitet duke mbajtur një rulo të hapur në të majtën, me një tekst të shkurtër me shkronja kapitale të holla e të gjata, që në pikturë konsiderohen të tipit paleografik të vjetër dhe ndihmojnë edhe në datimin e kësaj pikture. Mendojmë se kjo pikturë duhet t'i atribuohet afërsisht gjysmës së parë të shek.XII dhe jo shek.XVI, siç e kemi datuar në botimin tonë të parë informativ. Në favor të këtij datiml flet edhe paleografia e tekstit mbi rulonë e hapur në dorën e Profet Ilisë.

info@balkancultureheritage.com