Qytetarët e qyteteve bregdetare Tivar, Ulqin dhe Durrës ndryshonin prej banorëve të qyteteve të brendshme Shkodër, Drisht dhe pjesëve të tjera të “tufës së qyteteve” të Shkodrës në mënyrën se si fitonin bukën e përditshme. Tregtarët e detarët e bregdetit merreshin me tregtinë mesdhetare, njiheshin për shembull për mjeshtërinë e tyre gurgdhendësit e Tivarit. Qytetari agrare gjendej në brendatokë, mjeshtëritë e tregtia ishin pak të zhvilluara e shumica e të ardhurave të qytetarëve vinte nga lavrimi i tokës:
“Ky qytet është vërtet i vobekët, sepse të gjithë janë bujq e nuk jetojnë prej tjetër yjëje përveçse me djersën (e ballit; O.S.) e duarve të tyre”, thuhej për Drishtin në vitin 1410.
Në qytetet bregdetare kishte një shtresë tregtarësh, të cilët së paku në Ulqin dhe Tivar, vinin më së shumti prej fisnikërisë. Në Durrës duket se janë marrë me tregti edhe jofisnikë. Megjithatë tregtia në qytetet bregdetare të Arbërisë aty rreth vitit 1400 kishte një shkallë zhvillimi me të vërtetë të ulët. Kjo kishte një numër arsyesh: qytetarëve u mungonte kapitali, mungonin përfaqësuesit jashtë vendit, komunave shpesh u mungonte thjesht “masa kritike”, për të konkurruar me mjetet monetare e tonazhin e anijeve të rivalëve të tyre. Qytetet e Arbërisë së veriut vetë nuk prodhonin mallra, që të mund t’i eksportonin. Kështu pra ato mund të luanin e shumta rolin e ndërmjetësve në qerthullin e tregtimit të mallrave. Mirëpo për këtë duhej të kontrollonin eksportimin e mallrave kryesore, në rastin e Arbërisë prodhimet bruto si drithi, kripa, vera, vaji, mishi pastërma, peshku, lëkurët, dylli, mëndafshi i papërpunuar etj. Mirëpo nuk ndodhte kjo gjë. Çka ishte edhe më keq, qytetet, sidomos në Arbëri të mesme, ishin në një marrëdhëme konkurrence me zotërit e territorit, që kishin në dorë të korra. Kur këta princër të vegjël filluan në shekullin 14 t’u ofronin blerësve të huaj prodhimet e tyre, duke e anashkaluar kësisoj tregtinë e ndërmjetme të qyteteve, kjo për komunat donte të thoshte një goditje dyfishe, pasi qytetarët humbisnin nga tregtia fitimet, kurse komunat të ardhurat doganore. Qytetet-porte gjithmonë e më shumë po zëvendësoheshin nga tregje të vogla, të paqëndrueshme, që ishin në duart e dyerve fisnike. E sikur të mos mjaftonte me kaq, konkurrenca e huaj ishte kaq superiore saqë arriti t’i mënjanonte thuajse krejt fisnikët arbër. Venedikasit dhe raguzanët kishin shumë më tepër kapital nga tregtarët e vegjël arbër; Venediku sundonte me flotën e vet të Gjirit rrugët detare. Botë të tëra ndanin teknikat e tregtisë dhe të detarisë në Raguzë e në Venedik me ato të hapësirës arbëre.
Teksa zotërit e territoreve filluan të merrnin kudo pushtetin në qytete, ata ua përvetësuan qytetarëve atë pak kapital vendas që kishin përmes ngritjes së taksave dhe ua dëmtuan veprimtarinë e gjerë tregtare nëpërmjet arbitraritetit në drejtësi dhe në shpronësime. Veç kësaj fushatat e osmanëve kundër Serbisë dhe Bosnjes në vitet 1380 prunë trazira të gjata në Ballkanm perëndimor dhe cënuan rrjedhën tregtare përgjatë rrugës së Zetës, por pa arritur ta ndërpresin krejt. Megjithatë riskut të një investimi tashmë i hynin vetëm tregtarë të pasur nga Raguza. Persëri fisnikët e Arbërisë së veriut kishin dalë duarbosh.
Rreth vitit 1400 tabloja ishte vërtet e zymtë. Ajo binte në kontrast me ngjyrat më të ndritshme që karakterizonin periudhën e sundimit serb. Pushteti qendror i carëve e kishte rregulluar sistemm ekonomik në vijat e veta themelore dhe kish kërkuar respekt prej republikave tregtare të huaja. Në këtë botë pak a shumë me rend tregtarët e Durrësit jetonin prej monopolit të tyre të furnizimit me kripë të tregut në Shën Shirgj, tregtarët e Ulqinit dhe Tivarit nëpërmjet furnizimit të qyteteve të tyre me drithë nga Arbëria e mesme. Megjithatë këto veprimtari nuk e kapërcenin ndonjëherë tregtinë lokale, herë-herë ato plotësoheslun me udhëtime drejt Puljes ose Markeve. Këtu bënin pjesë edhe blerjet e lëndës drusore të tivarasve dhe ulqinakëve pranë Shën Shirgjit dhe Durrësit.
Pjesën më të madhe të këtyre sipërmarrjeve e udhëtimeve tregtarët e hapësirës arbëre i bënin me porosi të të tretëve, sidomos të raguzanëve, më vonë edhe të venedikasve, të cilët jo pa dëshirë transportin e mallrave në largësi të vogla ua linin pronarëve lokalë të anijeve. Përveç këtyre disa tregtarë të Durrësit transportonin, pa dyshim me iniciativë të tyre, plumb nga Shën Shirgji për në Raguzë dhe bënin gjithashtu tregti me lëndë druri, verë dhe drithë.Për çudi durrsakët që kishin përfunduar në furnitorë të thjeshtë, nuk druheshin as para lundrimesh deri në Siri.
Tregtarët e Tivarit ishin në një gjendje edhe më të pafavorshme sesa ata të Durrësit. Qyteti i tyre as prodhonte e as tregtonte kripë ose drithë, por vetëm vaj dhe verë, të cilat gjendeshin me shumicë në Arbëri të veriut dhe në tregjet e mundshme të shitjes si Itali e poshtme dhe Dalmaci. Përveç kësaj tokat e kultivueshme të Tivarit ishin të vogla dhe objekt grindjesh midis qytetarëve dhe banorëve të krahinës. Vetëm “guri i kuq” i famshëm, i cili nxirrej nga guroret pranë qytetit dhe që i bën mjaft të njohur gurgdhendësit e Tivarit, gjente sidomos në Raguzë interesimin e blerësve. Ndërsa tregtinë fitimprurëse me stofra përgjatë brigjeve të Adriatikut e kishin shtënë në dorë në masë të madhe venedikasit dhe raguzanët. Megjithate tivarasit ishin gati të dënuar të merreshin me tregti. Kjo pasi qarku i tyre prodhonte drithë vetëm për pak muaj në vit e, sikundër edhe ulqinakët, më e vona në pranverë, kur depot u ishin zbrazur dhe fara e re ende nuk kishte nxjerrë filiza, ata i kërcënonte uria. Jo gjihmonë mund të guxonin, siç ndodhte në vitet më të këqia të zisë së bukës, të ndalnin anije të huaja që transportonm drithë para brigjeve të tyre e të çonin drithë në depot e veta.
Ishin të detyruar t’i siguronin vetë mjetet e nevojshme për një blerje të ligjshme të drithrave të bukës. Dhe ia dilnin me një shkathtësi të jashtëzakonshme të futeshin në zbrazëtitë që linte konkurrenca: si tregtarë të distancave të largëta ata blinin stofra italiane e flamande, duke lënë pas ofruesit raguzanë e venedikë, të cilat i tregtonin përkundër argjendit në vendet minerare të Bosnjes dhe Serbisë, duke arritur nivele fitimi nga 15 deri në 33 përqind. Udhëtonin gjithashtu për të blerë kripë në Pago te Dalmacisë dhe në skelat e vogla të Arbërisë së Mesme. Fitimet i investonin në pajti doganash dhe taksash, në ç’mes ata më të kamurit investonin edhe në Kotor. Biznese të ngjashme bënin edhe ulqinaku Marin Duini si pajtimarrës i doganës së Vlorës (1391) ose gjakoni shkodran Marini si pajtimarrës i doganës së Danjës. Si tregtarë me një rreze të kufizuar veprimi, tivarasit dhe ulqinakët shfaqeshin midis Raguzës dhe bregdetit arbër jugor dhe në pellgun e Shkodrës, ku i kalonin mallrat mbi Bunë dhe liqen.