Varret e thjeshtë
Mitologjia Helene
~Jim Tierney
Qyteti antik
~Fustel De Coulanges
Origjina e Mendimit
~Jean Pierre Vernant
Struktura e simbolizmit ilir
~Aleksandër Stipçevic
Pirateria ilire
~Pierre Cabanes
Mbretërimi i Gentit
~Pierre Cabanes
Mesapët dhe gjuha e tyre
~Myzafer Korkuti
Arkitektura Sepulkrale
~Apollon Baçe
Vlora në mesjetë
~Konstantin Jereçek
Klementi i Ohrit dhe Shqipëria
~Dimitri Obolenski
Ajkuna kján Omerin
~Curraj – Epér (Mirash Gjoni)
Orët e Mujit
~Visaret e Kombit
Shqipëria e Lashtë
~Luigi M. Ugolini
Ballkani Qëndror
~Guillaume Lejean
Udhëtimet e para 1897 - 1905
~Franc Baron Nopça
Fiset Shqiptare
~Robert Elsie
Gegët dhe toskët
~Robert Elsie
Fisi i Kelmendit
~Robert Elsie
Në anijen "Danubio"
~Marcin Czerminski
Shebeniku (Sibenik)
~Marcin Czerminski
Skardona dhe Ujvara e Kërkës
~Marcin Czerminski
Nga Shqipnia e jugut
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Mesme
~Johann Georg von Hahn
Shqipnia e Veriut
~Johann Georg von Hahn
Gryka e Kotorrit
~Marcin Czerminski

Varret e thjeshtë

Varret e thjeshtë që i përkasin tërë shtresave, janë dhe më të shumtit. Në këtë kategori përfshihen edhe varret e qyteteve koloni, të cilët fillimisht, si pasojë e isopoloteias (barasqytetarisë), nuk diferencojnë nga njëri tjetri.

Varret e thjeshtë ndahen në 5 nën tipa: a. me çati me tjegulla solene, barkë/cist, c. sarkofagë me tulla ose prej guri, e. urna hiri.

Ndërsa fillimisht në tumat, pozita shoqërore dhe fuqia financiare pasqyrohej në inventarin e varrit, pa përkujdesje për imazhin e jashtëm, më tej ky imazh fiton përparësi.

Pas retortës niveluese helenistike, këto stela shfaqen edhe në qytetet Ilire, fillimisht si herme të thjeshta ose çuditshëm: me protagoniste gratë e gjalla që i dedikojnë vetes altoreliefin, me hermet e burrave të vdekur poshtë këmbëve të tyre. Në qytetet koloni, varret e shtresave të kamura zbukurohen me stela, jo rrallë vepra të vërteta arti që paraqesin skena komplekse të portretizuara individualisht.

Në Dyrrah ku elementi autokton është më i shpeshtë, varret e vendasve kanë formën e kioniskeve, shtyllëzave cilindrike. Ndryshe prej tyre, kipnisket e Ilirisë Veriore kanë formën e miniaturizuar të truleve, banesave cilindrike me çarti konike, tipike për Ilirët e Italisë së jugut, Mesapët, Japygët dhe Daunët.

Në palafitin e Donja Dolinas, shpesh varret e thjeshtë ndodhen nën platformën e shtëpisë, dukuri që tregon se pjesëtari i vdekur i familjes mbetej sërish në gjirin e saj, ndoshta për t’i ndihmuar që nga bota e përtejme. Një dukuri e tillë lidhet me kultin e Larëve, mbrojtësve të vatrës familjare dhe fisit, të cilin supozohet se Romakët e huazuan nga Ilirët.

Në qendrat urbane, varret, të shpërndahen lirshëm, pa orientim preferencial, grupohen në nekropole 0.5-5 hektarësh. Këta nekropole që i qëndrojnë rreth 100-250 m larg mureve rrethues, gjenden gjithnjë afër hyrjeve kryesore të qytetit.

Nga një herë, parçela të veçanta të nekropoleve, gjasisht të familjeve a tribuve të veçanta, rrethohen me mure (periholos), të pajisur me hyrje dhe bazamente për vendosjen e dhuratave votive (Mihailici, Ambrakia, Vrinë).

info@balkancultureheritage.com