Rreziku është më i drejtpërdrejtë për Venedikun, për arsye se Roma vjen e merr sërish peshë në Adriatik, ku mbështetet tani prej normanëve, krahu shekullar i ndërmarrjes së saj të gjerë reformatore; në fillim ajo i drejtohet Grados siç kishte bërë ndaj Italisë së jugut, sidomos mbas 1073-shit, kur sundonte ai më energjiku i reformatorëve, Gregori VII, që kishte qenë frymëzuesi i koncilit të Melfit. Por, ca më keq, ajo vë në diskutim status quo-në gjithmonë të brishtë midis Kroacisë dhe Dalmacisë në dëm të Venedikut: kur vdes më 1075 mbreti Kresimir i Kroacisë, i cili kishte restauruar ipeshkvninë historike të Ninit, Roma e mbështet haptas kandidatin e saj banin Zvonimir kundër trashëgimtarit legjitim banit Stefan, duke bërë të shpërthente nëkëtë mënyrë njëluftë e egër midis partish, që përçan fillimisht oborrin, e përhapet pastaj në qytetet dalmate të cilat janë bërë strehë për ithtarët e reformës fetare e janë nëpërkëmbur keqas nga pushteti kroat. Po atë vit papa rri e sheh teksa qytetet dalmate Spalato, Trau, Zara dhe Biograd ftojnë kontin norman Amico de Giovinazzo të vijë e t’i marrë nëmbrojtje; sulmin e tij konti do ta nisë nga pika më veriore, në Quarnero, duke marrë Ardën dhe fortesën kryesore të Pagut, Chissën, ku merr rob mbretin Stefan. Venediku përgjigjet me një shpeditë të armatosur të fuqishme që drejtohet nga dogji Domenico Selvo, i cili arrin të pushtojë ishullin e Arbit, e pastaj gjatë një seance solemne të mbajtur në Spalato më 8 shkurt i detyron autoritetet e Zarës, Traut, Spalatos dhe Biogradit të bëjnë betim solemn me të cilin zotohen se do t’ua mbyllin portat normanëve dhe “të huajve të tjerë”216. Sfida që i lëshon papës Venediku e vë këtë në kampin e armiqëve më të ligj të Romës, në atë të dy perandorëve të cilët ndërkaq kanë lidhur aleancë kundër normanëve, bizantinit Mihali VII dhe gjermanit Henriku IV, të çkishëruarit; këta i tremben sa njëri dhe tjetri përparimit të Guiscardit drejt Italisë po ashtu si dhe drejt hapësirave detare. Por, ndërkohë, Roma duket se kishte fituar në Kroaci: në shtator 1076, një sinodë e mbajtur në Spalato në prani të një të dërguari të papës i jepte fund krizës politike duke zgjedhur për mbret Zvonimirin, zgjedhje kjo qëpaguhet me një betim besnikërie ndaj fronit roman dhe me një tribut prej 200 monedhash floriri. Por ngadhënjimi do të ishte jetëshkurtër, sepse më 1089, pas një kërkese për ndihmë ushtarake që bëri Urbani II dhe që fisnikërisë së tij iu duk e papërballueshme, Zvonimiri, dashamiri i Romës, vritet mu në mes të asamblesë që po rrihte pikëpamje të ndryshme...
Ndërkaq, në jug Guiscardi kishte çliruar më 1081 kanalin e Otrantos për t’i vënë rrethimin Dyrrahionit, duke hapur kështu një radhë ndërhyijesh të sovranëve të Italisë së jugut, e duke shpërfaqur qartazi synimin e tij për të shkuar deri në Konstantinopojë nën pretekstin e rivendosjes në fron të Mihalit VIII, të cilit ia kishte mohuar këtë të drejtë Aleksis Komneni. Për Venedikun si dhe për Bizantin rreziku është i madh: një prani normane më njërën e më tjetrën anë të Adriatikut do të ishte për të parën vdekjeprurëse duke e bllokuar në gjirin e tij, ndërkohë që grekët mund të prisnin gjithëfarë të këqiash nga ambiciet normane në Ballkan: Ana, vajza e Aleksit dhe historiograija e tij, na e tregon Guiscardin tek mburret se dëshiron që të vetëvendoset mbi fronin e Lindjes. Aleanca hyn në lojë kur perandori i bën thirrje për ndihmë Venedikut, edhe pse nuk duket me gjasë t’i ketë premtuar se do t’i jepte “gjithë çfarë do të kërkojë”. Në të vërtetë, krisobulla që i jep më 1082, përveç dhuratave dhe titujve të tjerë të nderit që u falen autoriteteve kryesore të dukatit, i jep atij në Konstantinopojë edhe një lagje që ka skela, magazina, lokale të banueshme dhe një kishë, në bregun e Bririt të Artë, ashtu siç dhe i lihet i hapur Dyrrahioni, ku venedikasit marrin privilegje të ngjashme; tanimë Venediku gëzon mbi të gjitha pëijashtim të plotë prej detyrimeve doganore në perandori dhe është i autorizuar të qarkullojë gjithkund atje, përveç Detit të Zi dhe ishujve të mëdhenj të Qipros e të Kretës.
Nga këndvështrimi ynë, do të vihet re se Venediku, i lirë për të lundruar në Adriatik, vendoset tanimë zyrtarisht në Dyrrahion, e mund ta shfrytëzojë këtë pikënisje të rrugës së madhe transballkanike që shpie drejt Selanikut dhe Konstantinopojës dhe që ka për më tepër bash në këtë epokë rizgjimin e vet. Kjo dëshmohet nga një tekst anonim që duhet t’i përkasë viteve 1090-1095, i cili tregon një mrekulli të Shën Nikollës ku janë të pranishëm dy grekë të Dyrrahionit që vijnë me rrugë tokësore prej Konstantinopoja drejt qytetit tyre: kur mbërrijnë në Selanik ata takojnë shenjtorin i cili u thotë se në Dyrrahion do të gjejnë shumë nga miqtë e tij në port e sidomos njëfarë Godoinusi; dhe me të vërtetë e takojnë këtë në port të rrethuar nga shumë grekë por edhe nga shumë venecianë. Mundet që Venediku të ketë pasur fat të mbrapshtë gjatë tri shpeditave që nisi drejt Dyrrahionit të cilat përfunduan me disfatë dhe vetëm Aleksisi do mund të k»ndërsulmonte e ta rimerrte qytetin më 1085: mirëpo ndërkaq mbarësia tregtare e Venedikut është fakt i kryer në Lindjen e krishterë, ku gëzon një status edhe më të favorshëm sesa vetë subjektet bizantine. Dhe qyteti nuk e bën atë gabim që të harrojë Henrikun IV, i cili tek konfirmon privilegjet e vjetra më 1091 dhe 1095, e ripërtërin sistemin e ngritur qysh prej paktit të Lotharit.
Ndërkaq politika venedikase e këtyre kohëve mund të duket e paqëndrueshme, sepse për herë të parë vëmendja e madhe që ka mbi Adriatik nuk e lë këtë qytet t’i shfrytëzojë deri në fund mundësitë e veta të shtrirjes drejt Lindjes greke e, mbi të gjitha, drejt asaj myslimane. Në të vërtetë Venediku e di se Henriku IV, për të arritur mposhtjen e papës, favorizon dredhitë gjithmonë e më të qarta të hungarezëve që joshen së tepërmi nga Adriatiku, e vetmja rrugëdalje e mundshme detare për ta, në një kohë kur trazirat kroate iu kanë hapur rrugën drejt detit. Kështu që Adriatiku pak ka të bëjë me kryqëzatën që shpallet më 1095; vetëm disa elementë të veçuar zgjedhin rrugën që u kanë hapur normanët, Puljen, pastaj Dyrrahionin, siç është rasti i Hugues të Francës, të cilin grekët e arrestojnë kur ky zbarkon, për ta çuar pastaj me nderime në Konstantinopojë. Sa për Venedikun, janë në radhë të parë kroatët ata që e shqetësojnë në dekadën 1090-1100, dhe veç me vonesë të madhe, në pranverë 1100, ai vendos që të marrë pjesë në kryqëzatë, duke dërguar në Lindje një flotë prej 200 anijesh të komanduar nga Giovanni, djali i dogjës Vitale Michiel: kjo flotë do të marrë pjesë vetëm në marrjen e qytetit të Jaffas, akt tepër modest, dhe do të kthehet shumë shpejt për të kundërgoditur kroatët, çka do të thotë se në krahasim me Gjenovën dhe Pizën që zhvasin mirë në Tokën e Shenjtë, Venediku kthehet thuajse duarthatë.
Nga ana tjetër, përballë vendosmërisë që tregohet në vitet 1081-1085 për t’i zmbrapsur romanët nga bregu ballkanik, ky kthim i ngutur tregon qartë se ku janë në atë kohë interesat jetësorë të Venedikut: në radhë të parë në Adriatik, ku ekspansioni hungarez nuk është ndonjë kërcënim i zbrazët, pasi mbreti Ladislas, i kunati i Zvonimirit, gëzon disa të drejta mëtimi për fronin kroat, gjë që e realizon më 1091, kur pushton thuajse krejt Kroacinë dhe nis një mësymje diplomatike drejt qyteteve dalmate, Romës dhe Bizantit për të marrë legjitimimin. Sigurisht dështon e i duhet të kthehet me ngut në Hungari për arsye se Konstantinopoja që sapo ka ngadhënjyer kundër peçenegëve hedh mbi të trupa kumane të cilat i largon nga vetja me dëshirë, por Ladislasi ka lënë pas një prej të nipërve, Almosin, me titullin e mbretit të Kroacisë dhe hungarezët nuk kanë harruar asgjë. Sa për qytetet e vjetra latine të Dalmacisë ato shfrytëzojnë rastin për të theksuar qartë se Dalmacia dhe Kroacia janë dy gjëra të ndryshme: në diskutimet e tyre, kur flasin për emërimin e Almosit, e trajtojnë si një çështje të huaj për ta. Pushtimi hungarez shënon një etapë të rëndësishme në “tëhuajzimin” që ka zënë vend prej një kohe të gjatë mes qyteteve romane dhe tokave kroate.
Sa për Venedikun, ky nuk shqetësohet shumë për Tokën e Shenjtë dhe kjo edhe për arsyen se fati i tij në ato kohë luhej në perandorinë greke dhe jo në botën myslimane, ku nuk mund të shpresonte ende ndonjë liri veprimi të ngjashme me atë që i ishte dhënë nëpërmjet privilegjit të 1082-shit. Qysh nga ajo kohë, politika e tij nuk do të ndryshojë aspak: sigurimi përfundimtar i qarkullimit të lirë në Adriatik nëpërmjet zotërimit të pikëmbështetjeve të vogla por të zgjedhura me kujdes, pastaj hapja e një rruge sa më të sigurt drejt Levantit grek, mbështetur në po të njëjtat parime: si në Adriatik ashtu dhe në Mesdhe ato nënkuptojnë refuzim të prerë të çdolloj kontrolli të drejtpërdrejtë politik mbi hapësirat e brendshme, një doktrinë së cilës do t’i qëndrojë besnik së paku deri më 1204.
Mirëpo qarkullimi në Adriatik nuk është aspak i siguruar: më 1095, në kohën kur ngrihet kryqëzata e parë, Ladislasin e pason në Hungari Kalmani, një diplomat i hollë ky që do të fitojë më 1096 mbështetjen entuziaste të papës Urban II, për të cilin Hungaria deri më aty quhej e vendosur në anë të “skizmatikëve” grekë, ndërsa tanimë ofronte një kalim të lehtë për kryqëzatën që i drejtohej Konstantinopojës. I përforcuar nga kjo mbështetje, Kalmani pushton Kroacinë, thyen qëndresat nacionale në betejën e Petrova Gorës në pranverë 1097, ndërkohë që Bizanti, siç është i zënë me kryqtarët që tanimë kanë mbërritur në Konstantinopojë, nuk mund të reagojë. Kroacia e lidhur ndërkaq me kurorën e shën Stefanit pushon së ekzistuari si shtet i pavarur e kështu qyteteve dalmate dhe ujërave venedikase do t’i pranëvendoset një mbretëri e re dhe e fuqishme.